Ҳаёт саҳнасида сиз сценарийдан чиқиб кетдингиз
Ҳаёт саҳнасида сиз сценарийдан чиқиб кетдингиз
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Ҳаётни театр саҳнасига ўхшатиш кўпчиликка янгилик эмас. Бундай ўхшатишлар бўлган, лекин масаланинг бошқа жиҳати борки инсоннинг шу саҳнада ўзига берилган сценарийдан чиқиб кетишини қандай тушуниш мумкин? Балки барчамизга шуниси қизиқ туюлиши мумкин. Келинг, бўлмаса шу жиҳатни ёритиб беришга ҳаракат қилсак. Ўхшаса “қарсак чаласиз”, ўхшамаса йўқ.
Ҳар бир саҳнада ўйналадиган рол ҳатто у энг кичик рол бўлса ҳам, ўз сценарийсига эга. Ҳаёт саҳнасида ҳам худди шундай. Ҳаётдаги ҳар бир шахснинг ўз сценарийси мавжуд. Саҳнадаги сценарийни ҳам ижро қилиш ёки ижро қилмаслик актёрнинг ўз ихтиёрида. Яъни у бу ролни ўйнашга мажбурланмайди. Ижро қилса келишилган маблағни олади, ижро қилмаса… ўзингизга маълум. Ҳаётдаги саҳнада эса, бошқачароқ. Бунга кейинроқ тўхталамиз.
Баъзи одамлар ўйлайдики, ҳар қандай яшаётган инсон ҳам сценарий бўйича яшамоқда. Яъни ёмон одамга ёмон сценарий берилган, яхши одамга эса, бунинг акси, деган фикрдалар. Йўқ, бизнингча ундай эмас. Театр саҳнасида ўзи учун берилган сценарийдан чиқиб кетиш ёки умуман ижро қилишдан бош тортиш ихтиёрли бўлганидек, бу ҳаётда ҳам берилган сценарийни ижро қилиш ёки қилмасликда инсонларда ихтиёр бор. Фақат ҳаёт саҳнасидаги сценарий, дейилаётганда нимани назарда тутиш аҳамиятлидир. Юқорида айтиб ўтганимиздек, тўғри яшаш ҳам ва нотўғри яшаш ҳам сценарий бўйича дейилишига қаршимиз. Чунки бунда тўғри ижро билан нотўғри ижрони фарқига бормай қоламиз-да, нотўғри ижро қилаётган инсонни саҳнадаги салбий қаҳрамонга ўхшатиб қўямиз. Бу эса хато. Сабаби ҳаётдаги ёмон одам билан саҳнадаги салбий қаҳрамоннинг ўртасида фарқ бор. Салбий қаҳрамон ўзига бириктирилган сценарийдан чиққани йўқ. Ёмон одам эса, айнан ҳаёт саҳнасидаги сценарийдан чиққани учун ёмон ҳисобланади. Яъни оддий қилиб айтганда, бири сценарийдан чиқмади, иккинчиси сценарий бўйича яшагани йўқ.
Навбат сценарийнинг ўзига тўхталишга келди. Эътибор бериб қаралса, ҳаётдаги ҳар бир инсон учун ўз ўрнига яраша бурч ва ҳақ-ҳуқуқлар ажратилган. Шариат буларни майда тафсилотларигача очиб берган. Мисол учун, кимнидир эркак ва ота, кимнидир аёл ва она, яна кимнидир ўғил ёки қиз, яна бирини эр, бошқасини хотин қилиб қўйди. Ва уларнинг орасида ота-онанинг фарзандга ва фарзанднинг ота-онага муносабати белгилаб қўйилди. Эр ва хотин ўртасида бўлгани каби ҳар бир ролнинг ўзига яраша вазифалари ва ҳуқуқлари белгиланган. Шундай қилиб, ҳар бир инсон у ҳоҳ эркак ва аёллик жиҳатиданми ёки ака-сингиллик жаҳатидан ва бошқа томонлардан олиб қаралса ҳам, Ислом шариати эътиборсиз ташлаб қўймади. Ҳар бир инсонга рол белгиланганидек, буйруқлар ва тақиқ-чекловлардан иборат сценарий ҳам берилди.
Энди навбат кейин тўхталамиз, деб айтганимиз ҳаётдаги саҳнада сценарийдан чиқишнинг натижаси тўғрисидаги фикрга келдик. Аслида, бу тўғрисида кўпчилик тушуниб бўлди. Шундай бўлса ҳам тўхталиб ўтамиз. Эслатиш барчамизнинг бурчимиз. Ҳаётдаги саҳна сценарийсидан чиқувчиларнинг натижаси Охират азобидир. Бу сценарийга тўлиқ амал қилиб ижро қилганларнинг мукофоти Жаннатдир. Ҳар биримизга ҳаётимизда ўзимизга бириктирилган сценарий бўйича яшашни осон қилиб қўйишини Яратувчи Аллоҳ Таолодан сўраб қоламиз!
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги медиа офиси. Абдуллоҳ
11.08.2020й
