Эркак ва аёл ўртасидаги алоқаларни тартибга солиш

Исломда ижтимоий алоқалар туркумининг давоми

بسم الله الرحمن الرحيم

Мақоланинг ушбу сонида эркак ва аёл ўртасидаги алоқаларни Ислом шариати қандай қилиб тартибга солиши ҳақида сўз юритамиз.

Эркак ва аёл ўртасидаги алоқаларни тартибга солиш

 Аёл эркакда, эркак аёлда нав ғаризасини қўзғатиши, қачонки эркак аёл билан ёки аёл эркак билан бирга бўлса, бу қўзғатиш муқаррар содир бўладиган иш эканини билдирмайди. Балки улар бирга бўлишса, ушбу ғаризани қўзғатиши аслий нарса эканини билдиради. Бинобарин бундай қўзғатиш бор жойда улар орасида жинсий алоқа ҳам вужудга келади. Бироқ, улар гоҳо бирга бўлишади-ю, бу ғариза қўзғалмайди. Масалан, тижорий айирбошлашда бирга қатнашишлари ёки касални операция қилишлари ёки биргаликда дарс олишлари ва шунга ўхшаш ишлар. Лекин шу ва шунга ўхшаш барча ҳолатларда улар ўртасида жинсий ғариза қўзғалиши қобилияти мавжуд бўлади. Қобилият мавжуд бўлади дегани қўзғатиш мавжуд бўлади дегани эмас. Балки улар бир-бирига навнинг давом этиши нуқтаи назаридан боқмай, эркаклик ва аёллик нуқтаи назаридан боқсалар қўзғатиш ҳосил бўлади. Шунинг учун аёл эркакдаги, эркак аёлдаги нав ғаризасини қўзғатиб юборишини аёлни эркакдан бутунлай ажратиб ташлаш учун сабаб қилиш мумкин эмас. Яъни, эркак ва аёлдаги нав ғаризасини қўзғатиш қобилияти борлигини умумий ҳаётда эркаклар ва аёллар жамланиши ва ўзаро ҳамкорлик қилишлари олдига тўсиқ қилмаслик керак. Яъни эркак ва аёл жамланса улар ўртасида ғариза қўзғалиши пайдо бўлиши мукаррардир, деган гумон билан эркак ва аёлни умумий ҳаётда жамланишларини (масалан бозорда бир бирига номаҳрам бўлган эркак ва аёл ўзаро олди сотди қилиши каби) тақиқлаб бўлмайди. Балки эркак ва аёл умумий ҳаётда жамланишлари ва ўзаро ҳамкорлик қилишлари зарур. Чунки бундай жамланиш ва ўзаро ҳамкорлик қилиш жамият учун, умумий ҳаёт учун жуда зарур. Бироқ, бу ўзаро ҳамкорлик икки томон ўртасидаги жинсий алоқани ва аёл билан эркак ўртасидаги алоқаларни тартибга солувчи низом асосида амалга оширилиши лозим. Бу низом эса, эркак ва аёл ўртасидаги алоқаларга навнинг давом этиши қарашидан келиб чиққан бўлиши зарур. Мана шундай низом билан умумий ҳаётда аёл ва эркак бирор монесиз жамланиши ва ўзаро ҳамкорлик қилиши мумкин бўлади.

 Ҳаёт фаровонлиги ва хотиржамлигини таъминлайдиган ҳамда аёлнинг эркак билан бўлган алоқаларини табиий равишда тартибга соладиган руҳий жиҳат Исломдаги ижтимоий низомдир. Чунки Ислом инсонга – унинг эркак ё аёллигидан қатъий назар – унда ғаризалар, туйғулар, майл-истаклар ва ақл мавжуд бўлган инсон, деб қарайди. Бу инсонга ҳаёт лаззатларидан фойдаланишга рухсат беради ва бу лаззатлардан кўпроқ насиба олишига монелик қилмайди. Лекин бу лаззатлардан жамоат ва жамиятни муҳофаза қиладиган, инсон фаровонлигини рўёбга чиқариш мақсадида инсонга олдинга юриш имконини берадиган тарзда рухсат беради. Агар оламда турли ижтимоий низомлар бор деб фараз қилинса, ёлғиз Ислом низомигина энг тўғри ижтимоий низом бўлади. Чунки бу низом нав ғаризасига инсон навининг давом этиши учун яратилган, деб қарайди. Бу низом эркак ва аёл ўртасидаги эркаклик ва аёллик алоқаларини шундай пухта тартибга соладики, бу ғариза ўзининг табиий йўлидан юриб, Аллоҳ уни инсонда яратишдан кўзлаган мақсадга олиб боради. Бир вақтнинг ўзида эркак ва аёл ўртасидаги алоқаларни тартибга солиб, эркаклик ва аёллик алоқасини тартибга солишни улар ўртасидаги барча алоқаларни тартибга солишнинг бир қисмига айлантиради. Бу тартиб эркак ва аёлнинг бирга жамланишидан юзага келадиган ўзаро ҳамкорлик жамоат, жамият ва шахсга яхшилик келтирувчи ҳамкорлик бўлишини таъминлайди. Шу пайтнинг ўзида ахлоқий қийматни рўёбга чиқаришни ва уни энг олий ғоя – Аллоҳнинг розилиги учун бўлишини таъминлайди. Шундагина поклик ва тақво ҳаётда бу икки жинс ўртасидаги алоқалар тариқатини белгилаб беради ва ҳаёт услублари ва воситаларини бу тариқатга бирор ҳолатда ҳам зид келмайдиган қилиб қўяди.

 Ислом жинслар алоқасини, яъни эркак ва аёл ўртасидаги эркаклик ва аёллик алоқаларини никоҳ ва қўл остидаги чўрига чеклаб қўйган. Ушбу чегарадан чиқувчи ҳар қандай алоқани энг қаттиқ жазо тури билан жазоланадиган жиноят қилиб қўйган. Нав ғаризасининг жинсий жамланишдан бошқа кўринишлари бўлган оталик, оналик, фарзандлик, ака-укалик, амакилик, тоғалик каби алоқаларга рухсат берган ва уларни маҳрам-қариндошлар деб белгилаган. Эркакка рухсат бергани каби аёлга ҳам тижорат, деҳқончилик, саноат ва бошқа шу каби ишлар билан шуғулланишга, илм дарсларига ва намозларга қатнашишга, даъватни ёйиш ва булардан ўзга ишларни қилишга рухсат берган.

 Ислом ҳаёт ишларида ва одамларнинг бир-бирлари билан ўрнатадиган алоқаларида эркак ва аёл ўртасидаги ҳамкорликни барча муомалаларда барқарор қилиб белгилаган. Ҳамма инсонлар Аллоҳнинг бандалари бўлиб, эзгулик ишларида, Аллоҳдан тақво қилишда, Унга ибодат қилишда бир-бирлари учун кафилдирлар. Оятлар Исломга даъват қилиш хусусида инсонга – унинг эркаклиги ёки аёллигидан қатъий назар – мурожаат қилади. Аллоҳ Таъоло айтади:

قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً

 “(Эй Муҳаммад) “Эй одамлар, албатта мен сизларнинг барчангизга Аллоҳ (юборган) элчиман” деб айт”. (Аъроф. 158)

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ

  “Эй инсонлар! Парвардигорингиздан қўрқингиз!” (Нисо. 1)

يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ

 “Эй мўъминлар, Аллоҳ ва Унинг пайғамбари сизларни абадий ҳаёт берадиган нарсага (яъни динга) даъват қилар экан, уни қабул қилинглар”. (Анфол. 24)

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ

“Сизларга рўза фарз қилинди”. (Бақара. 183)

وَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ

“Намозни тўкис адо қилинглар”. (Бақара. 43)

خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ

“(Эй Муҳаммад), сиз уларнинг молларидан бир қисмини олинг”. (Тавба. 103)

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ

 “Албатта садақалар (яъни закотлар) Аллоҳ томонидан фарз бўлган ҳолда, фақат фақирларга, мискинларга, … берилур”. (Тавба. 60)

وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ

 “Олтин-кумушни босиб олиб, уни Аллоҳ йўлида инфоқ-эҳсон қилмайдиган кимсаларга аламли азоб «хушхабари»ни етказинг”. (Тавба. 34)

قَاتِلُوا الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلاَ بِالْيَوْمِ الآخِرِ

 “Аллоҳга ва охират кунига ишонмайдиган кимсаларга қарши жанг қилингиз!” (Тавба. 29)

يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تَتَّخِذُوا آبَاءَكُمْ وَإِخْوَانَكُمْ أَوْلِيَاءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْكُفْرَ عَلَى الإِيمَانِ

 “Эй мўъминлар, агар иймондан куфрни афзал билсалар, ота-оналарингиз ва ака-укаларингизни (ҳам) дўст тутмангиз!” (Тавба. 23)

 Бу ва бундан бошқа оятлар аёл ва эркакка умумий бўлиб, бу амалларни бажаришда, ҳаттоки якка ҳолда бажариладиган намоз каби амалларни бажаришда ҳам, эркак ва аёл ўртасида жамланиш ҳосил бўлиши мумкин. Бу эса Ислом эркак ва аёлга юклаган ҳукмларни ва бажаришлари лозим бўлган амалларни бажариш учун улар ўзаро жамланишларига (яъни бир жойда бўлишларига) рухсат берганини кўрсатади.

 Мақоламизнинг келгуси сонида эркак ва аёл жамланишидан келиб чиқадиган муаммоларни тартибга солиш мавзуси тафсилотларини ўрганишда давом этамиз.

Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги медиа офиси. Муслим

19.06.2017й.

+11

0