ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИ ЖИҲОЗИ
ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИ ЖИҲОЗИ
(Бошқарув ва идора)
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Ўн учинчи: Уммат мажлиси
(шўро ва муҳосаба)
(5)
Уммат мажлиси салоҳиятлари
Уммат мажлиси қуйидаги салоҳиятларга эга:
1. а) Ички сиёсатдаги ишларни бошқаришга алоқадор, чуқур назар ва фикрий баҳснинг ҳожати бўлмаган амалий ишлар бўйича халифанинг маслаҳат сўраши ва мажлиснинг унга маслаҳат бериши. Масалан, бошқарув, таълим-тарбия, соғлиқни сақлаш, иқтисод, тижорат, саноат, қишлоқ хўжалиги каби ишлар жиҳатидан фуқаро осуда ҳаётни ҳис қилиши учун уни керакли хизматлар билан етарли таъминлаш. Ўз шаҳарларини қўриқлашни, хавфсизликларини ҳимоя қилишни ва душман хавфини қайтаришни талаб қилишлари ҳам шулар жумласидандир. Мазкур ишларда мажлиснинг раъйи халифа учун мажбурий бўлади. Яъни кўпчиликнинг раъйи ижро қилинади.
б) Чуқур назар ва фикрий баҳс зарур бўлган фикрий ишлар, масалан, ҳақиқатларни аниқлаш, уруш ҳақида қарор қабул қилиш каби. Тажриба, билим ва маълумотлар керак бўладиган ишлар. Масалан, ҳарбий режалар тузиш, барча фан ва амалиётга оид ишларда кўпчиликнинг раъйи эмас, ихтисос аҳлининг раъйи олинади. Шунингдек, молия, қўшин, ташқи сиёсат ишларини халифа мажлис раъйини олмасдан, шаръий аҳкомларга мувофиқ ўз раъйи ва ижтиҳоди билан бошқаради. Халифа бу ишларда маслаҳат сўраш учун мажлисга мурожаат қилиши ва унинг раъйида тўхташи ҳам, шунингдек, мажлис бу ишларда ўз раъйини бериши ҳам мумкин. Лекин бу ишларда мажлиснинг раъйи мажбурий эмас.
2. Қонун чиқаришда мажлиснинг раъйи олинмайди. Балки қонунчилик Аллоҳнинг Китоби, Пайғамбарнинг суннати ва бу иккиси асосидаги саҳобалар ижмоси ва шаръий қиёсдан саҳиҳ ижтиҳод орқали олинади. Шаръий аҳкомларни табанний қилиш ва қонунлар тузиш шу йўсинда олиб борилади. Халифа ўзи табанний қилмоқчи бўлган аҳкомлар ва қонунларни мажлисга ҳавола қилиши ва унинг мусулмон аъзолари уни муҳокама қилиши, унинг тўғри ва хато тарафларини айтиш ҳуқуқига эга. Агар у давлатда табанний қилинган шаръий усулдаги табанний қилиш тариқатига зид бўлгани учун уларнинг истинбот қилинишининг ёки далилининг саҳиҳлиги тўғрисида халифа билан ихтилоф қилсалар, буни ҳал қилиш учун мазолим маҳкамасига мурожаат қилинади. Маҳкаманинг бу тўғридаги раъйи мажбурийдир.
3. Мажлис давлатда содир бўлаётган барча ишлар бўйича халифани муҳосаба қилиш ҳуқуқига эга. Бу ишлар ички ишлардан бўладими, ташқи ишларданми, молияга, қўшинга ёки бошқа ишларга алоқадор бўладими, фарқи йўқ. Кўпчиликнинг раъйи мажбурий бўлган ишларда мажлиснинг раъйи ҳам мажбурий бўлади. Кўпчиликнинг раъйи мажбурий бўлмаган ишларда мажлиснинг раъйи ҳам мажбурий бўлмайди.
Агар мажлис халифа билан бажарилган ишлар юзасидан шаръий жиҳатдан келишолмаса, бунинг шаръий ва ношаръийлигини аниқ ҳал қилиш учун мазолим маҳкамасига мурожаат қилинади. Бу ҳақда маҳкаманинг раъйи мажбурийдир.
4. Мажлис муовинлар, волийлар ва омиллардан норозилигини билдириш ҳуқуқига эга. Бу борада ҳам мажлис кўпчилигининг раъйи мажбурий бўлиб, халифа дарҳол уларни бўшатиши лозим. Волийлар ва омиллардан розилик ёки шикоят борасида мажлис раъйи билан ўша вилоят мажлиси раъйи бир-бирига зид бўлиб қолса, бу ҳақда вилоят мажлисининг раъйи биринчи ўринда туради.
5. Мажлиснинг мусулмон аъзолари халифалик учун мазолим маҳкамаси тарафидан байъат бериш шартлари тўлиқ топилган деб қарор қилинган номзодларни чеклаш ҳуқуқига эгадирлар. Бунда уларнинг олтитага ёки иккитага чеклашининг фарқи йўқ. Бу эса, ўз ўрнида, яъни халифани сайлаш бобида баён қилинган. Бу ҳақда кўпчиликнинг раъйи мажбурий бўлади. Демак, мажлис томонидан номзоди кўрсатилган кишилардан бошқанинг номзоди қабул қилинмайди.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги матбуот бўлими
16.12.2021й
