ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИДА МОЛЛАР
Халифалик Давлатида моллар
ЖАМОАТ МУЛКИ ВА УНИНГ ТУРЛАРИ
(4)
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Жамоат мулки бўлган нарса ва уларнинг киримларидан фойдаланиш қоидалари
Жамоат мулкининг муайян нарсалари ва киримлари барча мусулмонлар учун муштарак бўлган мулклиги сабабли ҳар бир фуқаронинг бундан ва киримларидан фойдаланиш ҳуқуқи бордир. Бу шахслар эркак бўладими, аёл бўладими, катта бўладими, кичик бўладими, солиҳ бўладими ёки бўлмайдими фарқи йўқ.
Жамоат мулкининг нақд нарсалари ундан фойдаланиш кайфиятида баробар эмас. Жамоат мулкининг баъзисидан бевосита ёки билвосита фойдаланиш осон бўлади, баъзисидан эса осон бўлмайди.
Биринчи қисм: Сув, яйлов, ўт, умумий йўллар, денгизлар, дарё, кўллар, катта каналлар. Шахснинг ўзи бевосита сув, яйлов, ўтдан фойдаланиши, қудуқ ва чашма, дарёлардан сув ичиши ва булардан сув олиши, ўз молларини суғориши ва яйловларда чорваларини боқиши, ўрмондан ўтин териши.
Шахс экин ва дарахтларини суғориш учун катта дарёга ўзининг сув тортиш жиҳозини ўрнатиши мумкин. Чунки катта дарё инсонларнинг ҳаммасига етарлидир. Шахс ўз анжомини ўрнатиши бирор мусулмонга зарар бермайди. Ҳар бир шахс умумий йўлдан, денгиздан, дарёлар, Сувайш канали каби умумий каналлардан фойдаланиши жоиз бўлгани каби, шахс жамоат йўлидан ўзи ёки ҳайвонлари ва машинаси билан ҳам ўтиши жоиздир. Денгиз, дарё ва умумий каналлардан ўз улови, кемалари билан кесиб ўтиши жоиздир. Чунки бу бирор мусулмонга зарар бермайди.
Жамоат мулкининг иккинчн қисми бевосита фойдаланиш осон бўлмай, машаққат ва меҳнат қиладиган қисмдир. Улар нефт, газ конлари каби машаққат ва меҳнат талаб қилади. Албатта, давлат мусулмонларга бошқош бўлиб, бу конни қазишни ўз зиммасига олади ва киримларини мусулмонларнинг байтулмолига қўяди. Халифа ижтиҳодига мувофиқ мусулмонларнинг манфаатлари учун бу конлар маҳсулотини ва киримларини тарқатади.
Жамоат мулки маҳсулотларини ва киримларини тарқатишда халифа қуйидагича йўл тутиши мумкин.
Биринчи: умумий мулкка тааллуқли нарсаларга сарфланади:
1) Жамоат мулки девонига, биноларига, идора қайдномаларига, текширувчиларига ва ишчиларига;
2) Маслаҳатчиларга, мутахассисларга ва нефт, газ конларини қазиб, очиб, буларни ишлаб чиқариш, қайта ишлашда ва сувни чиқариб етказишда ва электр ишлаб чиқариш, уни етказишда хизмат қилувчи ишчиларга;
3) Асбоб-ускуна, заводларни ва нефт, газни чиқариб, тозалаш учун ва конларни ишлаб чиқариб, тозалаб, истеъмолга яроқли қилиш учун лозим бўлган нақлиёт воситаларини сотиб олишга ҳамда жамоат мулкининг муайян нарсаларини қайта ишлаб ундан фойдаланиш учун лозим бўлган асбоб-ускуна ва заводларга;
4) Сувни чиқариб тортувчи асбобларга, сувни етказувчи трубаларга;
5) Электр пайдо қилувчи генераторларга, электр станцияларга, уларнинг симёғоч ва симларига;
6) Поездлар, трамвайларга;
Бу сарфларнинг ҳаммаси жамоат мулкига ва жамоат мулки идораларига ва ундан фойдаланиш учун қайта ишлашга тааллуқли бўлади. Шунинг учун буларни барчасига жамоат мулки киримларидан сарф қилинади, худди закот садақаларини йиғувчи омилларга садақа молларидан сарфлангани каби (Закот сарф қилинадиган саккиз тоифанинг бири омиллар, яъни закот йиғувчилардир). Дарҳақиқат, Аллоҳ омилларга, яъни садақа йиғувчиларга садақа йиғишлари эвазига садақадан насиба қилди.
وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا
– “Садақа йиғувчиларга”. (Тавба:60)
Иккинчи: Умумий мулкни унинг киримларига эга бўлган мусулмонларга тарқатиш: Бунда халифа муайян шакл билан чекланмайди. Халифа сув, электр, нефт, газ каби мусулмонлар ўз уйларида, бозорларида муҳтож бўлган нарсаларнинг барчасини бепул тарқатиши жоиздир. Халифа мусулмонларга жамоат мулки фойдаларининг нақд пулини тарқатиши жоиз бўлгани каби, нақд жамоат мулкини ўз таннархига ёки бозор нархи билан сотиши ҳам жоиздир. Буларнинг ҳаммасида халифа мусулмонларга яхшилик ва манфаат бор деган раъйи асосида иш юритади.
Учинчи: Бугунги кунда давлат масъулияти кенгайиб, сарфлари ҳам зиёдалашгандан кейин, давлат сарф-харажатлари кўпайиб кетганлиги ва байтулмол киримларидан бўлмиш ўлжа, жизя, хирож, ушр, хумслар давлат сарф-харажатларини қоплолмаганлиги сабабли, худди Расулуллоҳ ﷺ ва у кишидан кейин барча халифаларнинг даврида бўлгани каби, ҳаёт воситалари, маданий шакллар, айниқса, ҳарбий қуролга тааллуқли нарсалар кучли ривожланди. Булар улкан сарф-харажат талаб қилиши табиий. Шу сабабли давлат учун байтулмолда мол бўлган ва бўлмаган ҳолда байтулмол зиммасидаги, байтулмолда мол бўлмаганда мусулмонлар бериши вожиб бўладиган сарфларни қоплашга қодир бўладиган бошқа манба лозимдир. Байтулмолга сарфлаш вожиб бўлган сарфлар, давлат идора ва девонлари, яъни муассасалари харажати, ҳокимларнинг ойлик ҳақлари, ҳарбийларнинг озиқ-овқати, ишчилар ойликлари каби ва уммат ундан беҳожат бўлолмайдиган, унинг йўқлиги сабабли умматга зарар етадиган сувни мўл-кўл қилиш, йўл очиш, мадраса ва университетлар, масжид ва шифохоналарга, мусофирларга, етимларга, бева, ожиз, муҳтожларга сарфлаш каби ва жиҳоднн фарзлигига, қувватли армия тайёрлашга ва Аллоҳ Таолонинг сўзига жавобан:
وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمْ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ
– “Улар учун имконингиз борича куч ва эгарланган отларни тайёрлангизки, бу билан Аллоҳнинг ва ўзларингизнинг душманларингизни ҳамда улардан ташқари сизлар билмайдиган Аллоҳ биладиган бошқаларни ҳам қўрқитурсиз”. (Анфол:60)
Жиҳод талаб қиладиган атом, ракета, самолёт, танк, артиллерия, кема ва бошқа ривожланган қуролларни ишлаб чиқариш учун оғир санаотни ривожлантиришга сарфлаш жиҳатларининг ҳаммаси сарф-харажат учун улкан манбага муҳтож бўлади. Бу жиҳатларга сарфини қоплаш учун халифанинг олдида футуҳотлардан (жиҳод йўли билан шаҳарларни очиш) келадиган нарсалардан ташқари уч йўл бор.
1) Ажнабий давлатдан ва халқаро молиявий муассасалардан қарз олиш;
2) Нефт ва газ конлари каби баъзи жамоат мулкининг муайян нарсаларини қўриқлаб қўйиш;
3) Умматга солиқ солиш.
Ажнабий давлатдан ва халқаро молиявий муассасалардан қарз олиш шаръан жоиз эмас. Чунки бу давлат ва муассасалардан олинган қарзлар рибовий фойда ва шартлар билан бўлади. Рибо билан бўлган қарзлар шахс учун бўладими, давлат учун бўладими, шаръан ҳаромдир. Шартлар асосида қарз бериш эса, ажнабий қарз берувчи давлат ва муассасани мусулмонларга ҳукмрон қилиб қўяди ва мусулмонларнинг ирода ва тасарруфларини қарз берувчи давлат муассасалар иродасига боғлаб қўяди. Бу эса, шаръан жоиз эмасдир. Дарҳақиқат, бугунги кунда халқаро қарзлар Исломий мамлакатлар, шаҳарлар учун энг хатарли балолардан ва уларнинг мусулмонлар юртларига ҳукмрон бўлиш сабабларидан бўлди. Модомики, уммат мусибатларни бошидан кечираркан, халифа сарф-харажатларини қоплаш учун давлатлараро қарзларга мурожаат қилиши жоиз бўлмайди.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги матбуот бўлими
25.05.2022й
Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!
Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми