| Hizb-Uzbekiston.info

Top Menu

  • АР-РОЯ ГАЗЕТАСИ
  • АЛ-ВАЪЙ ЖУРНАЛИ
  • ЗИНДОН ХОТИРАЛАРИ
  • ХОС МАВЗУЛАР
  • БИРОДАРЛАР ҚИССАЛАРИ
  • МАҚОЛАЛАР
  • ШАҲИДЛАР
  • ШЕЪРЛАР

Main Menu

  • БОШ САҲИФА
  • ЯНГИЛИКЛАР
    • ХАБАР ВА ИЗОҲ
  • ҲИЗБ УТ-ТАҲРИР
    • Ҳизб ут-Таҳрир
    • ҲИЗБ АМИРЛАРИ
    • МАТБУОТ БАЁНОТИ
    • ВАРАҚАЛАР
    • ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИ ДУСТУРИ ЛОЙИҲАСИ
  • ҲИЗБ АМИРИ
    • АМИР САҲИФАСИ
    • АМИР МУРОЖААТЛАРИ
    • САВОЛ-ЖАВОБЛАР
      • Сиёсий
      • Фиқҳий
      • Фикрий
      • Иқтисодий
    • АМИР КИТОБЛАРИ
  • САҚОФИЙ БЎЛИМ
  • КИТОБЛАР
    • ТАБАННИЙ ҚИЛИНГАН КИТОБЛАР
    • ТАБАННИЙ ҚИЛИНМАГАН КИТОБЛАР
  • БИЗ БИЛАН АЛОҚА
  • АР-РОЯ ГАЗЕТАСИ
  • АЛ-ВАЪЙ ЖУРНАЛИ
  • ЗИНДОН ХОТИРАЛАРИ
  • ХОС МАВЗУЛАР
  • БИРОДАРЛАР ҚИССАЛАРИ
  • МАҚОЛАЛАР
  • ШАҲИДЛАР
  • ШЕЪРЛАР

logo

| Hizb-Uzbekiston.info

  • БОШ САҲИФА
  • ЯНГИЛИКЛАР
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      19.05.2025
      0
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      12.05.2025
      0
    • Адолат аянинг вафоти муносабати билан таъзия

      05.05.2025
      0
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      05.05.2025
      0
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      27.04.2025
      0
    • Алихонов Мирзоулуғбек биродаримизнинг вафоти муносабати билан таъзия

      27.04.2025
      0
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      21.04.2025
      0
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      14.04.2025
      0
    • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

      07.04.2025
      0
    • ХАБАР ВА ИЗОҲ
  • ҲИЗБ УТ-ТАҲРИР
    • “Сизларга нима бўлдики, Аллоҳ йўлида (жиҳодга) чиқинглар, дейилса, ўз ерингизга (яъни, юртингизга) ...

      23.03.2025
      0
    • Усули фиқҳ бўйича олим Ато ибн Халил Абу Рашта: Ҳизбнинг ҳозирги амири

      07.12.2016
      0
    • Шайх Абдул Қаддим Заллум: Ҳизб қиёдатида ўз ўтмишдошининг энг яхши ўринбосари

      07.12.2016
      0
    • Тақийюддин Набаҳоний… Асосчи шайх

      07.12.2016
      0
    • Ҳизб ут-Таҳрир
    • ҲИЗБ АМИРЛАРИ
    • МАТБУОТ БАЁНОТИ
    • ВАРАҚАЛАР
    • ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИ ДУСТУРИ ЛОЙИҲАСИ
  • ҲИЗБ АМИРИ
    • АМИР САҲИФАСИ
    • АМИР МУРОЖААТЛАРИ
    • САВОЛ-ЖАВОБЛАР
      • Сиёсий
      • Фиқҳий
      • Фикрий
      • Иқтисодий
    • АМИР КИТОБЛАРИ
  • САҚОФИЙ БЎЛИМ
    • Халифалик Давлатида моллар

      10.03.2023
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      20.02.2023
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      06.02.2023
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      15.01.2023
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      12.01.2023
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      06.01.2023
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      28.12.2022
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      12.12.2022
      0
    • Халифалик Давлатида моллар

      06.12.2022
      0
  • КИТОБЛАР
    • ТАБАННИЙ ҚИЛИНГАН КИТОБЛАР
    • ТАБАННИЙ ҚИЛИНМАГАН КИТОБЛАР
  • БИЗ БИЛАН АЛОҚА
  • Ва ниҳоят тоғут Трампнинг минтақага ташрифи охирига етди

  • Британия расмийларининг Ўзбекистонга ташрифидан кўзланган мақсадлар ва ташриф омиллари

  • Ҳиндистон ва Покистон, ўт очишни тўхтатиш

  • Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

  • Руслаштириш сиёсатидаги ҳақиқатлар

  • Медиа соҳасини тартибга солувчи янги қонундан мақсад нима?

  • Ўзбек ҳукумати кимни рози қилсин?

  • Ўзбекистонда чўнтак партиялар нега жонланиб қолди?

САҚОФИЙ БЎЛИМ
Home›САҚОФИЙ БЎЛИМ›Халифалик Давлатида моллар

Халифалик Давлатида моллар

By htadmin
28.12.2022
1838
0
Share:

Халифалик Давлатида моллар

Исломда пуллар

(2)

بسم الله الرحمن الرحيم

Дирҳам ва динор вазни

Динорнинг вазни жоҳилиятда ҳам, Исломда ҳам бир хил бўлган, ўзгармаган. Византий динори жоҳилият даврида, Расулуллоҳ ﷺ замонларида ва ундан кейинги халифалар ҳукмронлигида ҳам истеъмолда бўлган эди. Сўнгра Абдулмалик ибн Марвон Исломий динорни ҳам шу вазнда зарб қилди. Византий динор – 1 мисқол вазнида эди. Мисқол саккиз дониққа тенг. Мисқолнинг вазни 20 қийрот ёки озгина кам 22 қийрот. Бу иккала ўлчов ҳам бир хил вазнга эга. Чунки бу икки ўлчовдаги қийротларда фарқ бор. Биринчисини мисқолни ўртача иккита ингичка тарафи кесилган 72 арпа дони билан белгиладилар, шунингдек, иккинчисини мисқолни ўртача ёввойи хардал уруғидан (жуда кам кичкина қора уруғ берадиган хардал ёғ олинадиган ўсимликнинг) 6000 уруғига тенглаштирдилар.

Расулуллоҳ ﷺ динорнинг бу вазнини тасдиқладилар. Закот, дия (хун пули) ва ўғирликдаги қўл кесиш ҳукмларини унга боғлиқ қилдилар ва бу вазн шаръий вазн бўлди. Абдулмалик ибн Марвон ҳам Исломий динорни зарб қилганда, шу вазнга асосланиб динорни бир мисқол қилиб чиқарди.

Аммо дирҳамларнинг вазнлари турли хил бўлган. Форсий дирҳамлар уч хил: каттасининг вазни – 1 мисқол, яъни 20 қийрот, кичкинасининг вазни – мисқолнинг ярми, яъни 10 қийрот, ўртанчаси – 10 таси 6 мисқол, яъни 12 қийрот бўлган. Ҳасан ибн Солиҳдан Балозарий ривоят қилди: «Ажамлар зарб қилган дирҳамлар катта, кичик, турли хил бўлган эди. Улар 1 мисқол Вазнидаги дирҳам, яъни 20 қийрот вазнида ва 12 қийрот вазнида ва 10 қийрот вазнида (бу  мисқолнинг ярмидир) зарб қилганлар». Балозарий яна Ҳасан ибн Солиҳдан ва бошқалардан ривоят қилади: «Ажамларнинг дирҳамларидан 10 таси 10 мисқол, 6 мисқол ва 5 мисқол вазнида бўлган». Катта дирҳамларни бағлавий дирҳам ёки уларда дирҳамнинг асосий вазни тўла бўлганлиги учун «Ас-сувдул-вофиа» деб номланган. Булар тилла мисқолининг вазнидир, яъни 8 дониқ (1 дониқ 2,5 қийрот). 1 мисқолнинг тилладаги вазни 20 қийрот. Дирҳамларни сосонийлар, хулафои рошидинлар ва уммавийлар даврида шу вазн билан зарб қилишган.

Мисқолнинг ярми бўлган кичкина дирҳамларнинг зарб макони Табаристонга нисбат берилиб, «табарий дирҳам» деб номланган. Кичкина дирҳамнинг вазни  4 дониққа ва у 10 қийрот вазнига тенг. Ўртача дирҳамлар зарб қилинган Жаварқон шаҳрига нисбат берилиб, «жавориқиййа дирҳами» деб номланди. Унинг вазни 4,8 дониқ, яъни 12 қийрот. Ислом келгач, кумушга закотни фарз қилиб, 200 дирҳам кумушда 5 дирҳамни вожиб қилди. Дирҳамлардан 10 тасини 7 мисқол вазнида эътиборга олинди. Етти мисқолни етти вазн дейилади ва бу 7 мисқол дирҳамларга нисбатан ўртача дирҳамлардир. Бунинг сабаби улар катта, кичик, ўртача дирҳамларни жамлаб уч қисмга тақсимладилар. Натижада 14 қийрот ёки 6 дониқ икки тарафи кесилган ўртача арпа донининг 50 тасига ёки хардал уруғининг 4200 тасига тенг келади. Бу закот ва дия ҳукмларида эътиборли шаръий дирҳам бўлди. Бу вазн Расулуллоҳ ﷺ замонларида эътиборга олинган ва урф бўлган эди. Умар р.а. замонларида бу вазн миқдори Расулуллоҳ ﷺнинг: «Вазн Макка аҳлининг вазни», деган сўзларига биноан дониқ ва қийрот билан белгиланиб, миқдор ва нисбатларни Қурайш келишиб олган ва Расул ﷺ тасдиқлаган вазнларда белгиланди. Бу вазн шаръий дирҳам деб номланиб, унга закот, дия ва бошқа шаръий ҳукмлар боғланди. Бу вазн форсий дирҳамлардан воз кечилгач, Абдулмалик ибн Марвон зарб қилган Исломий дирҳам вазнининг айнан ўзидир. Ваҳб ибн Кайсондан ал-Воқидий ривоят қилди: «Форсий динор ва дирҳамларни ўчган ҳолда кўргандим, уларнинг вазни Абдулмалик зарб қилган динор ва дирҳамларнинг вазнига тенг», дейди. Яна Воқидий Абдулмалик ибн Соибдан, Соиб эса Абу Вадоъа Саҳмийдан ривоят қилади. Абу Вадоъа Саҳмий Абдулмалик ибн Соибга мисқол вазнини кўрсатиб, шундай деган: «Мен мисқолни тортиб кўриб, Абдулмалик ибн Марвон мисқолининг вазнида эканлигини билдим». Бу мисқол жоҳилиятда Абу Видоъа ибн Забийра Саҳмийникида бўлган эди. Балазорий Усмон ибн Абдуллоҳдан ривоят қилиб дедилар. Отам менга: «Бизга, яъни Мадинага Абдулмаликнинг дирҳам-динорлари келарди. Мадинада бир нафар саҳоба ва тобеинлар бор эди. Булар Абдулмаликнинг дирҳам ва динорларини инкор этмадилар», деб айтдилар. Муҳаммад ибн Саъд «Бизнинг бир дирҳамнинг оғирлиги 14 қийрот, мисқолимиз 20 қийротдир ва бу 21 3/7 қийротга нисбатан 15 қийрот вазнида» дейдилар.

Бу тилла динорлар ва кумуш дирҳамларнинг вазнлари билан бугунги оғирлик ўлчовлари ўртасидаги фарқни билишимиз лозим.

Архиолог олимлар кашфиётларидан кейин византий динор, кисровий дирҳам ва Исломий, хусусан, Абдулмалик ибн Марвон замонидаги шаръий дирҳам ва динор вазнини аниқлаш мумкин бўлди. Абдулмалик даврида зарб қилинган Исломий динор вазни – 4,25 грамм эканлиги аниқланди. Бу сулийдус вазнининг ўзи. Сулийдус Византияда кенг тарқалган тилла танга. Юноний дирҳамлар ҳам шундай вазнда зарбланган. Шундай қилиб сулийдус жоҳилият ва Ислом даврида ҳам муомалада бўлган Византия диноридир.

Динор мисқолдир. Мисқол вазнларнинг асосидир. Мисқолни билиш билан дирҳам, дониқ, қийрот ва ҳаббалар вазнларини мисқолга нисбатан билиш осон бўлади.

Мисқол 4,25г ва бу 8 дониққа тенг. Дониқнинг вазни 0,53125г бўлади.

Мисқол 20 қийротга тенг. 1 қийротнинг вазни 0,2125г.

Мисқол 72 дона арпа донига тенг. 1 дона арпа вазни 0,059 граммдир. 0,059 граммнинг оғирлиги хардал уруғининг 83,3 донасига тенгдир.

Дирҳам мисқолнинг 10 дан 7 сига (7/10) тенг.

Ҳар бир 10 дирҳам 7 мисқол бўлади. Грамм билан ўлчаганда дирҳамнинг вазни – 2,975г, 10 дирҳам 29,75 граммга тенг бўлади. 7 мисқол 29,75 граммга тенг бўлади.

Дирҳам 6 дониққа тенг. 1 дониқ кумушнинг вазни 0,495г бўлади.

1 увқия  40 дирҳамга тенг, 1 увқияни вазни 119г бўлади.

Бу жоҳилият замонида ишлатилган пул ва унинг оғирлик ўлчовидир. Ислом Макка аҳли вазнига иқрор бўлгани учун бу пуллар шу ҳолича ишлатилган. Шунингдек, тижорат учун восита, мато ва меҳнатни баҳолайдиган миқёс қилиб олинди.

Шу билан бирга, Ислом ижара, тижорат ҳукмларини қарор қилган вақтда бу пулларни ягона пул бирлиги деб белгиламади, балки бир-бирига мос келадиган ҳар қандай нарса билан меҳнат, манфаат ва матони алмаштиришни инсоннинг ўзига ташлаб қўйди. Ислом инсонга қилични хурмо билан, қўйни буғдой билан, кийимни динор билан, гўштни дирҳам билан сотиб олишни ва майиздан 1 соъга 1 кун ишлашни, 5 динорга жавон ясашни, белгиланган ерни ҳайдаш баробарига белгиланган уйни бино қилишни мубоҳ қилди. Ислом башариятга ўзига хоҳлаган нарса билан, хоҳ мато билан бўлсин, хоҳ меҳнат ёки пуллар билан бўлсин, бир-бирига мос нарсалар билан алмашишни инсонларга ҳавола қилди.

Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги матбуот бўлими

28.12.2022й

0
0

Related posts:

Халифалик Давлатида моллар Халифалик Давлатида моллар Халифалик Давлатида моллар Халифалик Давлатида моллар
TagsИсломда пулларХалифалик Давлатида моллар
0
Shares
  • 0
  • +
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Leave a reply Отменить ответ

Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте как обрабатываются ваши данные комментариев.

ЯНАДА ҚИЗИҚАРЛИ МАВЗУЛАР

  • МАТБУОТ БАЁНОТИ

    Эй Жанина аҳли: Ўз ҳақингизда Аллоҳдан қўрқинг

  • МАҚОЛАЛАР

    Исломсиз бугунги хорликдан чиқиб бўлмайди

  • АР-РОЯ ГАЗЕТАСИ

    Сулҳ – бир қопқондир

СЎНГГИ ЯНГИЛИКЛАР

  • 22.05.2025

    Ва ниҳоят тоғут Трампнинг минтақага ташрифи охирига етди

  • 22.05.2025

    Британия расмийларининг Ўзбекистонга ташрифидан кўзланган мақсадлар ва ташриф омиллари

  • 21.05.2025

    Ҳиндистон ва Покистон, ўт очишни тўхтатиш

  • 19.05.2025

    Ҳафталик муҳим воқеалар таҳлили

  • 17.05.2025

    Руслаштириш сиёсатидаги ҳақиқатлар

КАМПАНИЯЛАР

Facebook

ИЗОҲЛАР

  • Yunus
    on
    04.07.2023

    Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!

  • Yunus
    on
    04.07.2023

    Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли

  • ALIMJON
    on
    01.02.2022
    SAVOL JAVOBLAR NEGA KECH TARJIMA QILINMOQDA?

    Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб

  • htadmin
    on
    25.10.2021
    Amin Ya Robbal a'lamin!

    Республика президентлиги сайловлари ҳукми

  • Abdullah Mamarakhimov
    on
    23.10.2021
    Мен ва яқинларим сайловга қатнашиш харом деган тушинчадамиз. Бизни районда Абдусаттор акам 2-мартаба депутат бўлган эди. Сайловга 3-мартаба хам номзотини ...

    Республика президентлиги сайловлари ҳукми

logo

Бу – Веб саҳифа Ҳизб ут - Таҳрир Ўзбекистон расмий сайтидир. Ҳизб ут - Таҳрир, вилоятлар, ахборот бўлимлари, расмий нотиқлар ва ахборот бўлимлари вакиллари томонидан чиқарилган нашрлар Ҳизб ут - Таҳрир раъй-қарашларини ифодалайди. Булардан бошқалари гарчи Ҳизб ут - Таҳрир Ўзбекистон сайтида нашр қилинсада ўз муаллифининг қарашларини билдиради. Бу – Ҳизб ут - Таҳрир Ўзбекистон сайтида чоп этилган нашрлардан иқтибос келтириш ва қайта нашр қилиш жоиз. Фақат бунда олиб ташламай ёки таъвил қилмай ёки ўзгартириш киритмай тўғри етказиш ва тўғри иқтибос келтириш шарт қилинади. Нақл қилинган ёки нашр қилинган нарсанинг манбаини ҳам айтиб ўтиш шарт.

Алоқа учун манзилимиз

  • Beirut-Lebanon P.O.BOX 14-5010
  • 0096 113 07 59 4
  • ht.uzbekistan@gmail.com
  • КЎП ЎҚИЛГАНЛАР

  • ШАРҲЛАР

  • Эр аёлига маҳрни бермай талоқ қилиши тўғрсидаги саволга жавоб

    By htadmin
    08.01.2017
  • Ҳизб ут-Таҳрир амири олим Ато ибн Халил Абу Роштанинг қурбон ҳайити табриги

    By htadmin
    22.08.2018
  • Андижон қатлиомига 12 йил бўлди!

    By htadmin
    12.05.2017
  • Эркак ва аёл ўртасидаги алоқаларни тартибга солиш

    By htadmin
    19.06.2017
  • Yunus
    on
    04.07.2023

    Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!

  • Yunus
    on
    04.07.2023

    Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли

  • ALIMJON
    on
    01.02.2022

    Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб

    SAVOL JAVOBLAR NEGA KECH ...
  • htadmin
    on
    25.10.2021

    Республика президентлиги сайловлари ҳукми

    Amin Ya Robbal a'lamin!

    ИЖТИМОИ ТАРМОҚЛАРИМИЗ

    • Contact
    • About Us
    • Home
    http://hizb-uzbekiston.info/