Халифалик Давлатида моллар
Халифалик Давлатида моллар
Пулга оид низомлар
بسم الله الرحمن الرحيم
Пуллар икки турли: метал ва қоғозга оид. Металли пуллар – тилла, кумуш, мис, қўрғошин ва никель каби маъданлардан олинади. Қоғозга оид пуллар эса, тилладан ёки кумушдан бадал, тилла ёки кумуш билан қопланган, уларни иккови билан қопланган ёки тилла ва кумушга бадал бўлмаган ва улар билан қопланмаган қоғозлардан ишланган пуллардир.
Дунёда Биринчи Жаҳон Урушидан бироз олдин ҳам тилла ва кумуш билан пул муомаласи қилиб келинди. Биринчи Жаҳон Урушидан сўнг тилла ва кумуш билан муомала тўхтади. Урушдан кейин эса, тилла ва кумушни қисман ишлатишга қайтилди ва яна бу муомала озая бошлади. 1971 йил 15 июлда Америка президенти Никсон долларни тилла билан қоплаш ва уларни ўзгармас баҳо билан тиллага боғлаш тўғрисидаги «Ведз ва Бритун Низоми»ни бекор қилишга расман карор қилди. Шу билан тилла ва кумуш муомаласи умуман бекор қилинди.
Пул низоми бу давлатлардан бирида пул ишлаб чиқариш, уларни ишлатиш тадбирлари асосланадиган қоидалар мажмуасидир. Пулга оид ҳар бир Низом диққат марказида бошқа навдаги пуллар қиймати унга нисбатланадиган асосий пул бирлигини аниқлаштириш муаммоси туради. Агар асосий пул тилла бўлса, бу Низом «Тилла Низоми», деб номланади. Ёки пул бирлиги тилла пул бўлса, низомининг асосий пули тилла пул бўлади.
Пул низоми одатда ўз номини асосий пулнинг табиатидан олади. Агар асосий пул тилла бўлса, бу Низом «тилла Низоми» ёки «тилла қоидаси» деб номланади. Агар асосий пул 2 бирлик: тилла ва кумушдан иборат бўлса, бу Низом «2 маъдан Низоми», деб номланади. Асосий пул бирлиги қиймати тилла ёки кумуш билан ўзгармас алоқада боғланмаган бўлса, бу Низомни мис пуллари каби металл маъданларидан олинган ёки қоғоз пуллар каби (банкнот) қоғоздан олинган бўлсин фарқи йўқ, «мажбурий пул Низоми» деб номланади.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги матбуот бўлими
12.01.2023й
