Халифалик Давлатида моллар
Халифалик Давлатида моллар
Пулларни чиқариш
(2)
بسم الله الرحمن الرحيم
Давлат тилла динорни ва унинг бўлакларини, динор вазнини икки ҳисса оширишни қуйидаги шаклда қолиплаши мумкин:
1. Динорни тўртдан бири рубъу динор. Бу тўртдан бирнинг вазни 1,0625г. Бир ўғри 1,0625г тилла ўғирласа, қўли кесилади.
2. Ярим динор 2,125 гр га тенг. Бу закот нисобидан бериладиган вожиб миқдор.
3. 1 динор 4,25 гр га тенг.
4. 5 динор 21,25 гр га тенг. Бу закот нисобининг 4дан бири.
5. 10 динор 42,5 гр га тенг. Бу закот нисобининг ярми.
6. 20 динор 85 гр га тенг. Бу закот нисоби.
Шундай қилиб, зарб қилинган 6 хил вазндаги динор закот нисобининг вазни, тилла вазнининг асоси бўлган динор вазни, закот нисобида бериладиган вожиб миқдор вазни ва тўртдан бир динор вазнида, яъни ўғрининг қўли кесиладиган миқдор вазни билан чиқарилган бўлади.
Давлат кумуш дирҳамларини, унинг бўлакларини ва дирҳам вазнини икки ҳисса ошириши қуйидаги шаклда бўлиши мумкин:
1. Ярим дирҳам 1,4875 гр га тенг.
2. 1 дирҳам 2,975 гр.
3. 5 дирҳам 14,675 гр. Кумуш нисобида берилиши вожиб бўлган миқдор.
4. 10 дирҳам 29,75 гр.
5. 20 дирҳам 59,50 гр.
Давлат арзон нарсаларни сотиб олиш осон бўлиши учун тилла ва кумушдан иборат бу бирликлар таркибига қимматбаҳо бўлмаган маъданлардан муайян фоизда қўшиб, майда пуллар чиқаради. Давлат ҳар қандай чигалликка йўл қўймаслик учун зарбларда бирликлардаги металлар фоизи вазнини баён қилиши лозим.
Халифалик Давлати Америка каби давлатлар ўз манфаатларига мувофиқ оламдаги пулларга ҳукмрон бўлиб қолмаслиги учун дунёни тилла ва кумуш билан муомала қилишга қайтариш роясига амал қилиши лозим.
Тилла ва кумуш меъёри
Исломий Давлат ўзининг турли даврларида динор билан дирҳамлардаги тилла ва кумуш меъёрини муҳофаза қилишда доим хушёр бўлди. Давлат қаллобликни ман қилар ва динор ёки дирҳамларга алдов ишлатадиган кишиларга қатъий жазо чорасини қўллар эди.
Шунинг учун тилла динорлари ва кумуш дирҳамлари бошқа ҳар қандай маъдан билан аралашиб кетмасдан холис бўлиши, унга алдов ишлатишнинг ман қилиниши ва унга бошқа ҳар қандай маъданни аралаштириб юборган кишига жазо қўлланиши вожиб бўлади. Чунки алдов ҳаромдир. Расулуллоҳ ﷺ «Алдаган киши биздан эмас», яна бир ривоятда: «Бизни алдаган киши биздан эмас», дедилар.
Тилланинг кумушга нисбати
Халифалик Давлати тилла ва кумуш орасидаги айирбошлаш нисбатини чекламасдан ўз ҳолига қўйиши вожиб. Расулуллоҳ ﷺ ва халифалар замонларида бўлганидек, талаб ва таклифга кўра тилла кумушга ва кумуш тиллага бозорда юрувчи баҳо билан айирбошланади. Расулуллоҳ ﷺ тилла ва кумуш орасида муайян нисбатни чекламаган ва улар орасида белгиланган айирбошлаш баҳосини белгиламаганлар. Балки улар орасида муайян нисбатни чекламай нақд ҳолда тиллани кумушга ва кумушни тиллага сотишга рухсат берганлар. Расулуллоҳ ﷺ «Тиллани кумушга нақд ҳолда қандай хоҳласаларинг шундай сотинглар», дедилар. («Қўлмақўл»нинг маъноси нақд ҳолда ўша ернинг ўзида қўлдан-қўлга ўтиши). Ибн Умардан ривоят қилинади: «Мен туяни Бақийъ деган жойда динорга сотаман ва дирҳам оламан. Туяни дирҳамга сотсам динор оламан. Уни бунинг ўрнига оламан ва буни унинг ўрнига бераман. Набий ﷺ олдиларига келдим, Набий ﷺ Ҳафсанинг уйида эканлар. Мен эй, Расулуллоҳ, туяни Бақийъда динорга сотиб, дирҳам оламан, дирҳамга сотиб, динор оламан, бунисини ўрнига унисини оламан, унисини ўрнига бунисини бераман. Расулуллоҳ ﷺ «Сизларни орангизда бир нарса бўла туриб, ажралмасанглар ўша кунни баҳоси билан тилла ёки кумушни олишингизнинг зарари йўқ» дедилар». Тиллани тиллага ва кумушни кумушга сотишда эса, бунақа бўлмайди. Тиллани тиллага, кумушни кумушга сотишда қўлма-қўл ва теппа-тенглик вожиб бўлади. Расулуллоҳ ﷺ «Тиллани тиллага ва кумушни кумушга қўлма-қўл ва теппа-тенг, ўзини ўзига сотилади, зиёда бўлса у рибо», дедилар.
Тилланинг кумушга нисбати ўзгарувчан ва тилла, кумуш моддаларининг кўплиги ва озлигига, талаб ва таклифга боғлиқ бўлади. Расулуллоҳ замонларида тилланинг кумушга нисбати ўнга бир, Умар р.а. даврларида 12га 1, сўнг 14га 1 бўлган. 1971 йилда 45га 1гача тушиб, шундан кейин бир неча ойлар давомида 16га 1га кўтарилди. Тилла ва кумуш ўртасидаги айирбошлаш нисбатини ўзгармас, муайян қилиб белгилаш зарар. Чунки белгиланган қонуний нисбат билан тилла ва кумуш орасидаги айирбошлашга аниқ нарх қўйилган вақтда тилла ва кумушнинг қонуний қиймати бозордаги қийматидан ўзгача бўлиб қолади. Бу тафовут давлат ичида ёки ташқи бозорларда содир бўлса, агар пулнинг ташқи бозордаги қиймати давлат қонуний қийматидан ортиқ бўлса ҳам, бу тафовут сабабли, баҳоси кўтарилган пул камайиб яширинча ташқарига олиб чиқиб кетилади.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги матбуот бўлими
11.03.2023й
Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!
Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми