بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم

Роя газетаси:

Халифалик давлатининг асослари

Абу Ҳамза Хутвоний

Дунёдаги ҳар бир нарсанинг асоси бўлади. Асослар нарсанинг элементлари, унсурлари ва асосий шартлари демакдир. Нарса шулар сабабли мавжуд бўлади, уларсиз эса мавжуд бўлмайди, чунки улар нарсанинг тиргак ва таянчларидир. Исломий давлатнинг асослари, деганда унинг элементлари, унсурлари ва асосий шартлари тушунилади. Бошқача ибора билан айтганда, Исломий давлатнинг асослари унинг устунлари бўлиб, давлат шу устунлар сабабли давлат сифатида вужудга келади, уларсиз давлат мавжуд бўлмайди. Демак, айтиш мумкинки, асос-омиллар давлатнинг ҳамма арконлари ва устунлари билан қўшиб ушлаб турувчи асосларидир.

Исломий давлатнинг асослари икки қисм: фикрий ва моддий. Фикрий асос-омиллар бошқарув низомига, унинг қоидалари, сифатлари, шакли ҳамда ундаги салтанатнинг вужудга келиши ва ўзгариши тариқати билан боғлиқ. Моддий асос-омиллар эса хавфсизлик, куч-қудрат, нусрат, шавкат, макон, ерининг табиати ва майдони, географик ва топографик жойлашув, ресурслар, мавжуд бойликлар, коммунал хизматлар, керакли ускуналар ва мавжуд инфратузилмадир.

Шунинг учун АҚШ истилосидан олдин ташкил топган Толибон давлати Халифалик давлати эмас. Чунки у ўзини Афғон амирлиги, деб эълон қилди, бутун мусулмонлар давлати, демади. Шунингдек, Ироқ, Шомдаги айрим ерлар ва айрим минтақаларга ҳукмронлик қилаётган Исломий Давлат ташкилоти ҳам Халифалик давлати эмас. Чунки унда давлат асосларининг ўзи йўқ, бу асослар ҳақида бир оздан сўнг гапирамиз. Бу ташкилот ҳамон бир ҳарбий ташкилотлигича туриб, маълум ер майдонларини назорат қилмоқда. Унинг бошқа ҳарбий ташкилотлардан фарқи йўқ. Мусулмонларда сўнгги исломий давлат, яъни усмонийлар давлатидан кейин ҳеч қаерда Ислом давлати барпо бўлгани йўқ. Аслида, ҳижрий 1342 йил, милодий 1924 йилда кофирлар қўли билан ағдарилгандан бери Халифалик давлати ер юзининг бирор қитъасида тўла-тўкис барпо этилмади.

Халифалик давлати бирор ерни назорат қилсагина халифалик бўлиб қолмайди. Балки у исломий тушунчалар, ўлчовлар ва ишонч-қаноатлар мажмуасини татбиқ этувчи давлат бўлиши ва уларни бирор қитъада аксар мусулмонлар ёки мусулмонлардан каттароқ қисми қабул қилган бўлиши керак. У Ислом дини аҳкомларини татбиқ қилиш ва уни бутун дунёга етказиш учун дунёдаги барча мусулмонларнинг бош раҳбариятидир.

Шунинг учун Халифалик давлатига оид тушунчалар, ўлчовлар ва ишонч-қаноатлар Ислом давлатининг асосларидан энг муҳими ҳисобланди. Шу боис булар ушбу давлат барпо бўлган пайтда одамлар зеҳнида ойдек равшан тиниқ ва белгили бўлмоғи даркор. Ҳатто барпо бўлгандан сўнг энг кучли афкори оммани ташкил қилмоғи лозим. Шу сабабдан ўзларидаги мавжуд ҳарбий куч билан минтақаларни назорат қилаётганлар айни тушунчалар, ўлчов ва ишончларни билишмайди, Исломда бошқарув низоми асосларидан умуман хабарлари йўқ, Ислом давлати билан тоифачилик давлати ёки мазҳабпарастлик давлати ўртасини фарқлашолмайди, уларда Ислом давлати ҳақидаги фикр жуда мубҳам ва хира, на исломий иқтисодни биладилар, на исломий давлатнинг ташқи сиёсатини, бу фикрлар ҳақида одамлар билан баҳс-мунозара ҳам қилмайдилар, уларни ўз назорати остидаги ерларда татбиқ ҳам қилмайдилар. Демак, улар эълон қилган нарса Халифалик давлати у ёқда турсин, бирор реал давлат ҳам эмас.

Одатда бирор минтақада ҳокимият ҳақиқий тарзда ўзгариши учун тушунчалар, ўлчовлар ва қаноатлар мажмуаси – ваъйи омдан келиб чиққан раъйи ом деган эътиборда – албатта одамларга ўрнашиши шарт. Шунинг учун қуролли ташкилот назорати остидаги минтақаларда ҳақиқий исломий ҳокимият мавжуд эмас, бу ташкилот айни минтақаларни ҳарбий жиҳатдан босиб олиб, ўзини давлат деб эълон қилди, холос. Демакки, босиб олиш бошқа нарса, ҳокимият бошқа нарса экан.

Булар Халифалик давлати барпо бўлиши учун керакли фикрий асос-омиллар. Энди моддий асос-омилларга келсак, давлат – ҳар қандай давлат – барпо бўлиши учун аввало бир неча моддий элемент ва шартлар мавжуд бўлиши зарар. Уларнинг биринчиси, давлат барпо бўлаётган қитъани ички ва ташқи жиҳатдан ҳимоя қилишга етарли бўлган моддий кучдир. Бу одамлар хавфсизлиги ва тинчлигини таъминлаш ва уларга бўладиган ҳар қандай ташқи ҳужумни қайтара олиш учун керак. Ушбу куч тушунчасини салаф уламолари шавкат, деб аташган. Масалан, имом Жувайний «эътибор сонда эмас, уларда шавкатнинг рўёбга чиқишидадир», деган. Шавкат рўёбга чиқиши учун душманни қайтара олишга етарли куч керак. Бану Шайбон авлоди нусратни таклиф қилганда Росулуллоҳ САВ уни қабул қилмадилар. Чунки уларнинг нусрат-ёрдамлари фақат арабларга чекланганди, бошқа миллатни ўз ичига олмаганди. Зотан, ҳам шаръий, ҳам воқеий жиҳатдан, нусрат чекланмаган мукаммал бўлмоғи ва ичкию ташқи ҳимояни қамраб олмоғи шартдир.

Шу боисдан давлат барпо этилиши учун керакли ушбу моддий асос-омиллар таъминланмаган бўлса, бундай ҳолатда, ҳеч қандай томон, хоҳ қуролли ташкилот бўлсин, хоҳ бошқаси бўлсин, ўзини давлат, деб эълон қилмаслиги ёки уни давлат барпо қилибди, дея ҳисобланмаслиги керак. Мисол учун, Ироқ ва Сурияда ўнлаб гуруҳлар бор. Улар ҳукуматга қарши ёки курд сепаратистларига қарши жанг қилади. Ёки бир-бирига қарши жанг қилишади. Буларга ўхшаш ҳеч бир ташкилотнинг давлат барпо қилганини эълон қилиши дуруст эмас. Чунки, бу ташкилот айни гуруҳлар, жамоалар ва ўзига қарши ҳужум қилаётган ва у билан тескари келаётган ҳукуматлар билан ўзаро ҳарбий қарама-қаршилигини ҳануз ҳал этолгани йўқ, ёки уларни мағлуб қилолмади ё уларни ўз измига бўйсундиролмади, биробарин, на Ироқни ўз назорати остига олди ва на Сурияни. Бу икки юртнинг аксар аҳолиси унинг назорати ташқарисида қолаверди, у ердаги пойтахт ва катта шаҳарлар ҳам унинг назоратидан ташқарида қолаверди. Бу икки юртнинг портлари, аэропортлари, муҳим иншоотлар ҳам бошқаларнинг назорати остида қолаверди, чунки техник-материаллар таъминоти манбаи ҳисобланган денгиз соҳиллари, аэродромлар, самолётлар, портлар, кемалар, давлатнинг асосий мавжуд тармоқлари ва инфраструктуралар давлат қўлида қолаверди.

Халифалик биз кўриб турган бугунги давлатлар сингари оддий анъанавий давлат эмас. У шундай буюк давлатки, буюк Ислом шариатини татбиқ қилади, унинг даъватини жиҳод ва даъват йўли билан бутун дунёга етказади. Демак, бу давлат ҳазл эмас, буюк масаладир. Унинг барпо бўлгани тўғрисидаги хабар дунёдаги сиёсий доираларни зир титратади, мустамлакачи ва очкўз давлатларни момақалдироқ овози каби ларзага солади. Чунки у биринчи кунданоқ ишни дунё мувозанатини ўзгартиришдан бошлайди, ер юзидаги ҳар бир мусулмон бу давлатни ўз давлатлари эканини ҳис этиб, унинг сояси остига сафарбар бўлишни, жамланишни, бирлашишни, тобланишни бошлайдилар. Мусулмон бўлмаган камбағал ва заиф халқлар ҳам янги давлат адолат ва раҳмат давлати эканини, уларга одилона сиёсат юргизиб, Америка ва унинг ёвуз, тоғут шерикларидан, барча халқаро капиталистик кучлардан халос бўлишларига ёрдам беришини ҳис қиладилар.

Роя газетасининг 2016 йил 4 май чоршанба кунги 76-сонидан

0

0

Related posts:

Полиция томонидан бир неча қора танли америкаликлар отиб ўлдирилгач, Обама полиция аппаратини ислоҳ қилишга чақирмоқда Туркия АҚШдан Суриядаги курд жамоаларига босим ўтказишни талаб қилмоқда Келиб ўрнашиб олиш ва АҚШнинг яҳудийлар давлати билан муносабати Ҳалаб жанги: АҚШ вайрон қилиш билан эришолмаган нарсасига таҳдид қилиш билан эриша олармикин?!