Муслима аёл маҳрамсиз ҳолатда сафарга чиқиши тўғрисидаги саволга жавоб
Муслима аёл маҳрамсиз ҳолатда сафарга чиқиши тўғрисидаги саволга жавоб
Таҳририятимизга Xaji исмли мухлисимиздан келган саволга жавоб.
Савол:
Ассалому алайкум. Муслима аёл маҳрамсиз ҳолатда сафарга чиқиши мумкинми? Шуни тушунтириб берсангиз.
Жавоб:
بسم الله الرحمن الرحيم
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا
“Эй иймон келтирганлар, Аллоҳга итоат қилинг ва пайғамбарга ҳамда ўзларингиздан бўлган (яъни мусулмон бўлиб Аллоҳнинг ҳукмларини татбиқ қилаётган) ҳокимларга бўйинсунинг! Бордию бирон муаммога дуч келсангиз,— агар ҳақиқатан Аллоҳга ва охират кунига ишонсангиз — у муаммони Аллоҳга ва пайғамбарига қайтаринг! Мана шу яхшироқ ва чиройлироқ ечимдир”. (Нисо. 59)
Ва алайкум ассалом ва роҳматуллоҳ. Аслида муслима аёл маҳрамсиз сафарга чиқиши жоиз эмаслигига Ислом фуқаҳолари иттифоқ қилган, яъни бу масалада ихтилоф йўқ.
قول النبي صلى الله عليه وسلم: لا تسافر المرأة إلا مع ذي محرم, ولا يدخل عليها رجل إِلا ومعها محرم، فقال رجل: يا رسول الله إني أريد أن أخرج في جيش كذا وكذا وامرأتي تريد الحج. فقال: اخرج معها
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Аёл фақатгина маҳрами билан сафарга чиқади, аёлнинг олдига эркак киши кирмайди, кирса ҳам фақатгина аёлнинг маҳрами бор бўлса, кейин киради”. Шунда бир одам туриб “Эй Росулаллоҳ, мен фалон жиҳодга бормоқчи эдим, аёлим эса Ҳажга боришга ҳаракат қилиб турипти?” деди. Росулуллоҳ алайҳиссалом “Аёлинг билан ҳажга бор” дедилар. Бухорий ва Муслим ривояти.
عن أبي هريرة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: لا يحل لامرأة تؤمن بالله واليوم الآخر أن تسافر مسيرة يوم إلا مع ذي محرم
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган аёл бир кунлик масофадаги йўлга маҳрамсиз чиқиши ҳалол эмас”. Бухорий ва Муслим ривояти.
Муслима аёлнинг маҳрамсиз сафарга чиқиши жоиз эмаслиги мавзусида яна бошқа кўплаб далиллар мавжуд. Демак, оддий ҳолда муслима аёл маҳрамсиз сафарга чиқиши жоиз эмас. Бунда мазҳаблар ўртасида ихтилоф йўқ.
Муслима аёл куфр юртидан Ислом юртига зарурат бўлганда маҳрамсиз сафарга чиқиши жоиз, бу масалада ҳам Ислом фуқаҳолари ўртасида ҳеч қандай ихтилоф йўқ. Бу ҳукм куфр давлатидан Ислом давлатига ҳижрат қилиш мавзусига ҳам тушади, агар Аллоҳ насиб қилиб, Исломий Халифалик давлати қайта тикланиб қолса, у давлатга маҳрами йўқ бўлган муслима аёл бемалол сафар қилиб, ҳижрат қилиб бориши мумкин.
Энди мужтаҳидлар ўртасида ихтилоф бор бўлган баъзи ўринларни айтиб ўтаман.
Аёл учун Ҳаж қилиш фарз бўлиб қолган бўлса, фарз амални адо қилиш учун, агар унинг эркак маҳрами бўлмаса, йўлни тинчлигини ва бошқа муслима аёлларни ҳамроҳлигини шарт қилиб баъзи мужтаҳидлар ана шу аёлни Ҳажга бориши жоиз деган. Бу раъй Ҳасан Басрий, Авзоъий, Довуд Зоҳирийлардан ривоят қилинган. Бир ривоятда Имом Шофеъийдан ҳам шундай раъй айтилганини Шофеъий фақиҳ Мовардий айтган, лекин Шайх Нававий буни Имом Шофеъийнинг ўзидан эшитилган гапга зид, деб инкор қилган. Ва Ҳанбалийлардан Шайхул Ислом Ибн Таймия ҳам бир ривоятда шу раъйни танлаганини Ибн Муфлиҳ айтган, лекин “Умда”нинг шарҳида Ибн Таймия бу раъйни айтмагани айтилган.
Баъзи мужтаҳидлар муслима аёл сафарга чиқишини Ҳаж ёки вожиб заруратига қайдламасдан, юриладиган йўл тинч-омонлик бўлса, ҳар қандай сафар жоиз деган. Абу Ҳомид Ғаззолий (Ғаззолий Шофеъий мазҳаби мужтаҳиди бўлган) шундай ривоят келтирган: “Асҳобларимиз аёл киши ҳар қандай сафарга, агар сафар йўли тинч-омонликда бўлса, чиқаверади, у сафар хоҳ вожиб бўлсин ёки бошқа бўлсин”. Лекин Ғаззолийнинг бу гапини жуда кўп Шофеъий мазҳаби мужтаҳидлари рад қилишган.
Бу тўғрида менинг раъйим.
Юқоридаги ҳадисларда муслима аёлнинг маҳрамсиз сафарга чиқиши жоиз эмаслиги таъкидланганда, аёлнинг Ҳажга бориши ёки бошқа бирон иш билан сафарга чиқиши эҳтимоли каби ҳолатларга қайдламасдан, мутлақ қилиб “Аллоҳга иймон келтирган аёл маҳрамсиз сафарга чиқиши ҳалол эмас” дейилмоқда. Усул илмида мутлақни қайдлаш учун ушбу мутлақ келган насснинг ўзини даражасидаги бошқа бирон ҳужжат керак бўлади. Куфр юртидан Ислом юртига маҳрамсиз сафар қилиш жоизлиги ҳукми мазкур ҳадислар каби саҳиҳ бўлган қуйидаги ҳадислар билан қайдланган:
عن رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أنه قال : أَنَا بَرِيءٌ مِنْ كُلِّ مُسْلِمٍ يُقِيمُ بَيْنَ أَظْهُرِ الْمُشْرِكِينَ
Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Мен мушрикларни ичида яшайдиган ҳар қандай муслимдан безордирман”. Термизий ва Абу Довуд ривояти. Саҳиҳ.
قَالَ جَرِيرٌ : أَتَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ يُبَايِعُ ، فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، ابْسُطْ يَدَكَ حَتَّى أُبَايِعَكَ ، وَاشْتَرِطْ عَلَيَّ ، فَأَنْتَ أَعْلَمُ ، قَالَ : أُبَايِعُكَ عَلَى أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ ، وَتُقِيمَ الصَّلَاةَ ، وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ ، وَتُنَاصِحَ الْمُسْلِمِينَ ، وَتُفَارِقَ الْمُشْرِكِينَ
Жарир айтади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдиларига борсам, у киши байъат олаётган эканлар. Мен “Эй Росулаллоҳ, қўлингизни беринг, мен ҳам байъат қилмоқчиман. Ўзингиз шартларни қўйинг, сиз билгувчироқсиз” дедим. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам “Сен билан Аллоҳга ибодат қилишга, намозни қоим қилишга, закотни беришга, мусулмонларга насиҳат қилишга ва мушриклардан ажрашга байъат қиламан” дедилар”. Насаий ривояти. Саҳиҳ.
Демак, мушриклардан ажраш, улар билан бирга яшамасликка чақирувчи ушбу ҳадислар муслима аёлни маҳрамсиз бўлса ҳам, зарурат бўлганда куфр юртидан Ислом юртига сафарга чиқиши жоизлигига қайдлади. Агар муслима аёлни Ҳажга бориши ёки бошқа бирон ҳожат учун сафарга чиқиши жоизлигини ифодаловчи бирон далил келса, ана ўша далил билан, ўша далилда келган ҳолатнинг ўзида муслима аёлни маҳрамсиз сафарга чиқишини жоиз дейиш мумкин бўлади. Лекин муслима аёлни маҳрамсиз ҳолда Ҳажга бориши ёки бошқа бирон ҳожат билан сафарга чиқиши жоизлигини ифодаловчи далил келмагани учун Бухорий ва Муслим келтирган “Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган аёл бир кунлик масофадаги йўлга маҳрамсиз чиқиши ҳалол эмас” ҳадисига кўра, муслима аёл маҳрамсиз сафарга чиқиши ҳалол эмас. Валлоҳу аълам.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги медиа офиси. Муслим
02.08.2018й.
