Муслима аёл намозда икки оёғининг тўпиғидан пасти очиқ ҳолда бўлиши тўғрисидаги саволга жавоб
Муслима аёл намозда икки оёғининг тўпиғидан пасти очиқ ҳолда бўлиши тўғрисидаги саволга жавоб
Таҳририятимизга Zahida исмли мухлисамиздан келган саволга жавоб.
Савол:
Ассалом алайкум. Аёл киши намоз ўқиётганда оёқларини паст қисми, яъни тўпиқдан пасти очиқ ҳолатда намоз ўқиши мумкин эмасми? Мен намозларимни шундай ўқир эдим. Турмуш ўртоғим буни кўриб, оёқлар ҳам авратга киради, деди. Шуни аниқлаштириб беринг.
Жавоб:
بسم الله الرحمن الرحيم
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا
“Эй иймон келтирганлар, Аллоҳга итоат қилинг ва пайғамбарга ҳамда ўзларингиздан бўлган (яъни мусулмон бўлиб Аллоҳнинг ҳукмларини татбиқ қилаётган) ҳокимларга бўйинсунинг! Бордию бирон муаммога дуч келсангиз,— агар ҳақиқатан Аллоҳга ва охират кунига ишонсангиз — у муаммони Аллоҳга ва пайғамбарига қайтаринг! Мана шу яхшироқ ва чиройлироқ ечимдир”. (Нисо. 59)
Ва алайкум ассалом ва роҳматуллоҳ. Маълумки, намознинг фарзларидан бири бу намоз ўқувчининг аврат аъзолари беркитилган ҳолатда бўлишидир. Демак, бу саволга жавоб бериш учун Исломда аёлнинг аврат аъзолари қаерлари эканини аниқлаштириб олишимиз керак.
Аёлнинг аврати мавзусида мужтаҳидлар ўртасида ихтилоф бор. Имом Аҳмад ибн Ҳанбал роҳимаҳуллоҳнинг мазҳабида ҳур аёлнинг юзидан бошқа баданининг ҳамма ери авратдир. Ҳанбалий мазҳабидан келган баъзи ривоятларда аёлнинг икки кафти аврат ёки аврат эмаслиги тўғрисида ихтилофли гап келган, лекин икки оёқ тўлиғича авратлигида ихтилоф йўқ. Шофеъий, Моликий, Зохирий мазҳабларида ва яна мужтаҳидлардан Авзоъийнинг раъйига кўра ҳам, ҳур аёлнинг икки кафти ва юзидан бошқа баданининг ҳамма жойи тўлиғича авратдир. Имом Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳ ва у кишининг мазҳаби аксар мужтаҳидлари, шунингдек Суфён Саврий ва Музанийларнинг раъйига кўра – Аллома Ибн Таймия ҳам ушбу раъйни қувватлагани айтилган – ҳур аёлнинг икки оёғи тўпиқдан пасти аврат эмас, намозда очиқ ҳолатида ўқиш мумкин. Лекин Ҳанафий мазҳаби буюк мужтаҳидларидан Камол ибнул Ҳумом ўзининг “Фатҳул қодир”ида, Фахриддин Қозихон ўзининг “Фатово Қозихон”ида ва Ибн Амир Ҳож ўзининг “Муниянинг шарҳи” китобларида муслима ҳур аёл намозда икки оёғи тўпиқдан пастини беркитиб ўқиши вожиблигини, аёлнинг бу аъзолари ҳам аврат эканини таъкидлаганлар. Яъни Ҳанафий мазҳабида ҳам эътиборли мужтаҳидларнинг раъйига кўра, аёлнинг оёғи тўпиқдан пасти авратдир.
Бу тўғрида менинг раъйим.
Тўпиқ пасти авратдир, аёл киши уни беркитмоғи вожиб. Бунга далил:
а) Аллоҳ Таоло айтади:
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ
“Эй пайғамбар, жуфтларингизга, қизларингизга ва мўминларнинг аёлларига айтинг, устларига ёпинчиқларини ўраб, пастгача туширсинлар, мана шу уларнинг танилиб қолмасликлари учун энг яқин (воситадир)” (Аҳзоб. 59)
Яъни устларидаги жилбобларини пастгача туширсинлар, демакдир. Оятдаги (يدنين) сўзидаги пастгача тушириш қачонки жилбоб ақалли тўпиққа етказилиб, уларни ўраб тургандагина амалга ошади. Бусиз пастгача тушириш рўёбга чиқмайди. Агар тўпиқнинг пасти пайпоқ ёки туфли билан беркитилган бўлса, у ҳолда жилбобни тўпиққача тушириш билан оятдаги пастгача тушириш маъноси рўёбга чиқади. Аммо тўпиқнинг пасти пайпоқ ёки туфли билан беркитилмаган бўлса, жилбоб то тўпиқ пастини ёпиши учун албатта ергача етган бўлиши шарт. Бу эса тўпиқнинг пасти аврат эканини англатади.
б) Ибн Умардан ривоят қилинади: Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар:
مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلاَءَ لَمْ يَنْظُرِ اللهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ فَكَيْفَ يَصْنَعْنَ النِّسَاءُ بِذُيُولِهِنَّ قَالَ يُرْخِينَ شِبْرًا فَقَالَتْ إِذًا تَنْكَشِفُ أَقْدَامُهُنَّ قَالَ فَيُرْخِينَهُ ذِرَاعًا لاَ يَزِدْنَ عَلَيْهِ
“Кимки такаббурлик қилиб этакларини судраб юрса, қиёмат куни Аллоҳ унга қарамайди. Шунда Умму Салама сўради: Унда аёллар этакларини нима қиладилар? Пайғамбар алайҳиссалом айтдики: (Тўпиқлари пастидан) бир қарич туширсинлар (яъни бир қарич узунликда ерда судраб юрсинлар). Умму Салама деди: Унда ҳам оёқлари очилиб қолади-ку? Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам жавоб берди: (Тўпиқлари пастидан) бир зироъ (бир билак) узайтирсинлар. Бундан зиёда қилмасинлар”. Термизий ривояти. Ҳасан.
Бу ҳадис аёл киши тўпиқлари пастини ёпиши шартлигини очиқ кўрсатиб турибди. Умму Салама розияллоҳу анҳо аёллар этакларини ерда бир қарич узунликда судраб юрганларида, айниқса, оёқ яланг юрганларида тўпиқдан пастки қисми очилиб қолиши эҳтимолидан хавфсирадилар. Исломдан илгари кўп ҳолларда шундай яланг оёқ юрилган. Унинг хавфсираши ортидан Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам аёл кишининг этаги ерда бир зироъ (бир билак) узунликда судраб юрилишига, ундан узайтирмасликка рухсат бердилар. Ҳадисдаги “Унда ҳам оёқлари очилиб қолади-ку?”, деган сўзда иллат очиқ кўриниб турибди, яъни оёқни очилиб қолиши, авратнинг очилиб қолиши ҳукмини келтириб чиқаришини билдиряпти.
в) Оиша розияллоҳу анҳодан:
عن عائشة أن أسماء بنت أبي بكر دخلت على رسول الله صلى الله عليه وسلم وعليها ثياب رقاق فأعرض عنها رسول الله صلى الله عليه وسلم وقال : يا أسماء إن المرأة إذا بلغت المحيض لا يصلح أن يرى منها إلا هذا ، وهذا وأشار إلى وجهه وكفه
“Асмо бинти Абу Бакр Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг олдиларига юпқа кийимда кирди. Росулуллоҳ алайҳиссалом ундан юзини буриб, “Эй Асмо, аёл ҳайз ёшига етгач, унинг мана бу ва мана бу жойларидан бошқаси кўринмаслиги керак” дедиларда юз ва кафтларига ишора қилдилар”. Абу Довуд ва Байҳақийлар ривояти. Ҳасан. Бу ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қиз балоғатга етса (яъни ҳайз ёшига етса, деб шу маъно айтиляпти), унинг юзи ва икки кафтидан бошқа аъзолари кўриниши жоиз эмас. Ана шу бошқа аъзоларга аёлнинг оёқларини тўпиқдан паст қисми ҳам кириб кетиши табиий.
Демак, хулоса қиладиган бўлсак, муслима ҳур аёлнинг оёғини тўпиқдан пастки қисми авратдир, уни бошқа аврат жойлар қатори беркитиш лозим, намозда ҳам албатта. Валлоҳу аълам.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги медиа офиси. Муслим
29.09.2018й.
