Россия ва йўқотилган улуғликни излаш дарбадарлиги

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ
Роя газетаси:
Россия ва йўқотилган улуғликни излаш дарбадарлиги
Абу Ҳамза Хутвоний қаламига мансуб
Совет Иттифоқи емирилгандан бошлаб шу кунга қадар Россия халқаро майдонда Америка билан ёнма-ён ўз ўрнига эга бўлиш илинжида эринмай тинимсиз ҳаракат қилиб, Совет Иттифоқи ортидан пайдо бўлган бўшлиқни тўлдиришга уриниб келди. Бироқ Россия сиёсатчилари бир ҳақиқатни англамадилар, яъни социалистик Россия бошқа, Россия бошқа эканини тушунмадилар. Чунки социалистик Россиянинг – бузуқ бўлса ҳам – ўз система-мабдаси бўлган, бироқ бугунги Россия эса, алоҳида ажралиб туришни истаса-да, халқаро капитализмга тобе бир давлат бўлиб қолаверади, холос.
Президент Путин русларни Россия миллий лигасига бирлаштиришга роса уринди, бу лигани коммунистик мафкурага реал альтернатив бўлади, деб ўйлади, ўзида система-мабда йўқлигига эътибор бермасдан, Россияни Америка билан беллаша оладиган буюк империя қилиб кўрсатмоқчи бўлди. Бироқ бунга муваффақ бўлолмади. Бунинг боиси шундаки, Россия халқи ўнлаб миллатлардан ташкил топган бўлиб, фақат руслардангина иборат эмас. Россиянинг асли туркий ва исломий бўлган, руслар ва Россия илдизига алоқаси бўлмаган халқи ҳам кўп. Дарвоқе, Россия аҳолиси ўтган ўн йил ичида 10 миллион атрофида камайди. Агар ҳолат шу зайл давом этадиган бўлса, ҳақиқий руслар нисбати кескин қисқаради, бинобарин, Россиянинг аксар халқи рус бўлмаган аҳолига айланиши хавфи туғилади.
Россия коммунистик системадан айрилгач, башариятга тақдим этадиган ҳеч вақоси қолмади. Ундаги капитализм эса, бир мохов намуна бўлиб, ғарбий капитализмдан фарқ қилади, демакки, экспорт қилишга ярамайди.
Россия иқтисодига келсак, иқтисоди аянчли аҳволда… Чунки унда дурустроқ иқтисодий имконият, товар, бошқаларга керак бўладиган хизматлар, бошқа давлатларга нуфузини ўтказишига ёрдам берувчи ортиқча маблағ ҳам йўқ.
«Нью-Йорк Таймс» газетасида чоп этилган ҳисоботга кўра, нефт нархининг тушиб бориши ва Ғарб жорий қилган санкциялар Россия иқтисодиёти учун ортдан урилган пичоқ бўлди. Оқибатда Жаҳон Банки ўтган апрелда Россиядаги қашшоқлик нисбати кескин ўсиб бораётганидан, у 2016 йилда 14 %га етиб бориши кутилаётганидан огоҳлантиришга мажбур бўлди.
Россия нефт сотишдан оладиган даромадга қаттиқ таяниб қолган. Аммо 2014 йил ўрталарида нефт нархини пастлашига оид халқаро тўлқин бошлангандан буён бу даромади ҳам анча пастлаб кетди. Мисол учун, 2015 йилда нефт ва газдан олинадиган Россия ҳукумати даромади 43 %ни ташкил қилди. Бошқа жиҳатдан, Қримни аннекция қилиши оқибатида 2014 йилда Россияга жорий этилган санкциялар молиявий секторга, энергетика ва мудофаа секторларига жиддий зарар етишига олиб келди.
Россиянинг резерви ҳам пастлаб кетди. Бу резервдан кризислар пайтида юртни 2014 йил сентябрдан бери ҳимоялаб туриш кутилаётган эди. Бу ҳукумат қайд этаётган сурункали дефицит оқибатида бўлди. Ҳатто Россия молия вазири Антон Силуанов юрт резерви аста-секин емирилиб бораётганини эълон қилиб, 2017 йил бошланишида бутунлай тугаши мумкинлигидан огоҳлантирди. Россия расмийси, мамлакат бошқа молиявий резервлардан ишлатишга мажбур бўлиши мумкинлигини маълум қилди. Бундай молиявий резервга, асосан маошлар учун ажратилган ва қиймати 73 миллиард долларни ташкил қилувчи махсус суверен фондни мисол қилиш мумкин. Чунки бугун бу ҳукумат бойликларини инфраструктура лойиҳаларига сарфлаш ҳамда маҳаллий банкларини банкротдан қутқаришга ётқизиш билан амалда шуғулланмоқда.
Энди Россия рублига келсак, унинг долларга нисбатан қиймати 2014 йилдан бери 50 %га тушиб кетган. Россияни бўғиб ташлаган бундай иқтисодий оғир вазият ҳамма минтақаларидаги турмуш даражасига салбий таъсир қилди. Чунки заиф рубль импорт товарлари харажатини энг юқори баҳога орттириб юборди. Устига-устак, Россиянинг Сурияда содир этаётган қирғинлари улкан харажатни талаб қилмоқда. «Нью-Йорк Таймс» газетаси хабарига кўра, Асад режимини ҳарбий жиҳатдан қўллаб-қувватлаш учун шу кунга қадар Россия 482 миллион доллар сарфлаган.
Аммо Россияга Совет Иттифоқи давридан ҳарбий потенциал қолган. Биргина шу нарса туфайли бу давлат қурол савдоси билан шуғулланишга ҳамда сиёсий мақсадларда ва бугун Сурияда бўлаётгани каби бошқа мақсадларда фойдаланишга қодир бўлиб турибди. Зеро, бу давлат Сурияда Америка малайи бўлган қонхўр Башар Асад режимини ҳимоя қилишда Американинг ҳарбий ғамхўри бўлишга рози бўлди. У Сурия Америка нуфузи остидаги минтақа эканини билади, бинобарин, шу Американинг минтақадаги манфаатларини рўёбга чиқариш учун жанг қилаётганини ҳам тушунади.
Шубҳасиз, Россиянинг Америка манфаатларини амалга оширишга ва сиёсатларини ижро этишга ўйлаб-фикрлаб ҳам ўтирмай қабул қилаётганлиги, халқаро майдонда қайта ўз таъсирига эга йирик давлатга айланишдек хомхаёлга бораётгани сабабдир. Бу давлатнинг дунёда биринчи ўриндаги бир давлатга таҳдид қилиш ўрнига, унинг манфаатларини амалга ошираётгани сиёсий жиҳатдан ўз жонига қасд қилиш ва бир вақтнинг ўзида сиёсий аҳмоқликдир. Демак, россиялик сиёсатчилар Америка манфаатлари учун ишлаб бериш нақадар Россия учун хавфли эканини ҳалигача англаб етмабдилар. Шу сабабдан улар – юртимиз халқаро майдонга қудратли давлат сифатида шу йўл билан қайтади, деб хато фикрламоқдалар, Россиянинг Сурияда эришган муваффақияти унга Ливия, Яман ва Ўрта Шарқ каби Америкага тобе бошқа давлатларда ҳам муваффақият эшикларини очиб беради, дея хомтама бўлишяпти. Бироқ ўзига хизмат қилганларни ҳурмат қилиш асли табиатида йўқ бўлган Америка эса, Россиянинг шунча хизматларига қиё ҳам боқмаётгани табиий албата. Мана, Обама, ўз бошқарувидан кетишига бир неча кун қолганда Россияга қатор санкциялар жорий қилиб, «Россия иқтисоди асло ривожланмайди», деган сифатларни бериб кетди. Бундан ҳам кучлироқ мисол, Америка Россияни ҳурмат қилса ҳам, мана шу қилмиши учун ҳурмат қиляпти. Ҳаммасидан ҳам кучли далил эса, Трампнинг Россияни Обамадан ҳам кучлироқ «тақдирлаётган»идир. Чунки Америка муассасалар давлатидир (тадқиқот олиб борувчи муассасаларга асосланиб иш юритувчи давлатдир). Бу давлатнинг президент кетидан келувчи президентлари ташқи сиёсатда бир-биридан фарқ қилмайди. Масалан, Обаманинг ташқи сиёсатлари ҳам ўзидан кейинги Трамп маъмуриятига аввалгидан-да кўпроқ ютуқларни қўлга киритиши учун замин тайёрлаб қўяди.
Шундай қилиб, демак, Путиннинг юрти йўқотган улуғлигини қидириши худди эртаклардаги Сулаймоннинг сеҳрли узугини қидиришга ўхшайди!
Роя газетасининг 2016 йил 25 январ чоршанба кунги 114-сонидан
Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!
Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми