Рус тили “юмшоқ куч” бўлиши мумкинми?

بسم الله الرحمن الرحيم

Қалапмир.уз. нинг 12 декабр кунги чоп этилган мақоласида Россия ташқи ишлар вазири Лавровнинг қуйидаги сўзлари келтириб ўтилган: “Албатта, рус тилидек буюк мўъжиза бизнинг жуда кучли юмшоқ кучимиздир. Бу жуда фойдали, очиқ, ижобий юмшоқ куч. Албатта, биз дўст бўлган мамлакатларда рус тили курсларини ташкил қиламиз. Марказий Осиё, Озарбайжон, Арманистонда рус мактаблари, жумладан, бизнинг Таълим вазирлиги дастурлари, Россия олий ўқув юртлари филиаллари асосида ташкил этилган”.

Албатта рус хукуматининг асосий мақсади МО минтақасини ўз таъсир доирасида доимий ушлаб қолишдир. У рус тили мавқесини ушбу минтақада  мустаҳкамлаш учун харакат қилаётганидан буни тушуниш қийин эмас. Хўш рус тили, умуман қайси тил бўлмасин “юмшоқ куч” бўлишга қодирми? “Юмшоқ куч” деганда нимани тушуниш керак? 

Гап “юмшоқ куч” ҳақида борар экан, ушбу атама воқесиини яхши тушуниб олишимиз зарур.

Қалампир.уз.даги мақолада “юмшоқ куч” ҳақида ўзбек сиёсатшуноси Суҳроб Бўроновнинг қуйидаги фикрлари баён қилинган: “Қаттиқ куч”да мамлакатлар ўз манфаатларига хизмат қилувчи ишларни бошқа давлатларга турли воситалар орқали мажбурлаш, санкциялар, қуролли тўқнашувлар, ёки катта урушлар орқали амалга оширишдир.  Ундан фарқли ўлароқ “Юмшоқ куч” бу бир давлат ўз манфаатларини бошқаларнинг манфаат ва истакларига айлантириши, ўзи хоҳлаган нарсага бошқаларни мажбурлаб, босим қилиб эмас, қизиқтириш орқали эришишишидир. Бунда бир мамлакат иккинчисига таклиф қилган ғоя охир-оқибатда яна биринчисининг манфаатига хизмат қилади.  ХХ аср охиригача халқаро сиёсатда “hard power”, яъни “қаттиқ куч” асосий роль ўйнаган бўлса, ХХI асрга келиб “soft power”, яъни “юмшоқ куч” асосий ўринга чиқиб улгурди. Бугун ҳар қандай давлатда, у хоҳ АҚШ бўлсин, хоҳ бошқаси бошқаларга таъсир ўтказиш кучи чекланган. Шундай экан, “юмшоқ куч”нинг аҳамияти ошаётгани бежиз эмас”. Ушбу терминнинг вужудга келиши америкалик сиёсатшунос Жозеф Найга тегишлидир. “Юмшоқ куч” у томондан 1980-йиллардан бошлаб ишлаб чиқилган ва жаҳон сиёсати, иқтисодиёти ва дипломатиясидаги муҳим тушунчалардан бирига айланган. Ушбу тушунча АҚШнинг Ироққа бостириб киришидан кейин алоҳида аҳамият касб эта бошлаган. Энг муҳим жиҳати Жозеф  мафкуравий кучни “юмшоқ куч” деб атаган, чунки у ҳарбий, қаттиқ кучга қарши тура олади. Жозефнинг айнан шу сўзларидан “юмшоқ куч”нинг воқелигини аниқ тушуниб олсак бўлади. Яъни тузумни куч билан эмас, фикрий жиҳатдан сингидиришдир. Бугунки кундаги капатилистик демократия тузумининг  “демократия”, “эркинлик”, “инсон ҳуқуқлари”, “Ғарб қадриятлари”, “қоидаларга асосланган тартиб”, “хайрия”, “шахсий имкониятлар”, “қашшоқликдан бойликка”, “бир лаҳзадаёқ машҳурлик”, “гендер тенглиги” каби  тушунчаларининг тарғиб қилиниши ва ҳалқларга, айниқса мусулмонларга зўр бериб сингдирилиши айни “юмшоқ куч” тарғиботидир. Бироқ ғарб “юмшоқ куч” дея тақдим қилаётган, сингдиришга қаттиқ уринаётган капитализм мафкураси инсоннинг ақлини қаноатлантирмагани ва табиатига мос келмагани сабабли ҳам инсониятга бахтни, фаровон хаётни кафолатлай олмади. Асосийси, ушбу мафкура Ислом ва мусулмонларни ўз қозонида эритиб юборолмади. Аксинча Ислом мабдаси тарихда тиллари, ранглари, урф-одатлари халма-хил бўлган ҳалқларни бир қозонда эритиб яхлит бир бутун умматга айлантира олди. Бугунги кунда ҳам Ислом мабдасини татбиқ қилаётган бирорта давлат мавжуд бўлмаса-да, давлати бор капитализм мабдасига қараганда таъсири кучли эканини хатто кофирлар ҳам инкор қилишга чора тополмаяпти.

Демак, юқоридаги “юмшоқ куч” дан нимани тушуниш керак деган саволга, “юмшоқ куч” бу – мабдаий-мафкурақий куч, десак тўғри ва қаниқарли жавоб бўлади. Аниқроғи, Ислом мабдасига тенг келадиган оламда бирорта “юмшоқ куч” йўқ. Шу ўринда тарихга бир назар ташлаб ўтсак. Масалан, Чингизхон давридаги мўғулларнинг улкан моддий ва ҳарбий қудратига дунёнинг ҳеч бир қудрати тенг келолмасди. Бироқ мўғулларнинг улкан қудратли давлати Ислом мабдасига қарши туролмай, дунё саҳнасидан давлат сифатида йўқ бўлиб кетди ва алал-оқибат мўғуллар Исломни қабул қилишди.  Бундан келиб чиқадики, бирор давлат ёки халқ дунёга етакчи кучга айланиши учун ҳарбий жиҳатдан кучли бўлишнинг ўзи етарли эмас. Балки хақиқий куч эгаси бўлиш учун мабда-мафкурага, янада аниқроғи тўғри мафкурага эга бўлиш зарур. Шундай бўлсада таъкилаш лозимки, Аллоҳ таоло мусулмонларни кофирларга қарши етарлича куч-қудрат воситаларини ҳам ҳозирлашга буюриб, мана бундай дейди:

   ﴿وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ ۚ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لَا تُظْلَمُونَ﴾

– “(Эй мўминлар), улар учун имконингиз борича куч ва эгарланган отларни тайёрлаб қўйингизки, бу билан Аллоҳнинг ва ўзларингизнинг душманларингизни ҳамда улардан ташқари сизлар билмайдиган — Аллоҳ биладиган бошқа бировларни ҳам қўрқувга солурсизлар. Аллоҳ йўлида нимани сарф қилсангиз, сизларга зулм қилинмаган ҳолда комил қилиб қайтарилур”. (Анфол:60)

 ‎Мана шулардан хулоса қилган ҳолда сарлавҳадаги асосий саволимизга, яъни рус тили “юмшоқ куч” бўлиш масаласига келсак, руслар  худосизлик, яъни атеистик-социолизмни зўравонлик билан татбиқ қилиб ҳам Исломни мусулмонларнинг қалбидан ўчириб юборолмади. Бугунги кунга келиб эса кўряпмизки, руслар бизнинг минтақаларга мабда-мафкура негизида хужум қилмаябти, чунки уларнинг мафкураси йўқ.  Балки улар эътиборларини, ТИВ Лавров мақтанаётгандек, рус тилидан “юмшоқ куч” сифатида фойдаланишга қаратишмоқда. Бироқ Ислом ғоясининг кучи тинчлик ва Аллоҳ таоло йўлида жиҳодга даъват этувчи ақида ва қонунлардадир. Зеро, Ислом ақидаси асрлар давомида ўзининг мукаммаллиги билан барча дин ва конфессияларга қарши муросасиз курашга кириб, уларни мағлуб қилди. Ғарб дунёси Халифалик давлати қулаганидан кейин бир неча ўн йиллар давомида турли йўллар, демократик партия ва ҳаракатлар орқали Ислом умматига ҳужум қилди. Уларнинг барчаси мафкуравий жиҳатдан мағлубиятга учраб ҳаёт майдонидан йўқ бўлиб кетди, лекин Ислом қолди. Демак, русларнинг МО минтақасида рус тили орқали исломий қадриятларга қарши олиб бораётган сиёсати ҳам муваффақиятсизликка учраши аниқ ва муқаррардир иншаАллоҳ. Аллоҳ таоло деди:

وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ۚ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا

– “Ва: “Ҳақ келди, ботил йўқ бўлди. Зотан, ботил доимо йўқ бўлгувчидир”, дегин.  (Исро:81)

Ҳизб ут-Таҳрир Ўзбекистон матбуот бўлими аъзоси Салоҳиддин

10.01.2025й

0

0