Сунъий интеллект яхшими ёки ёмонми?
Сунъий интеллект яхшими ёки ёмонми?
بسم الله الرحمن الرحيم
Хабар: БМТ Бош котиби Антониу Гутерриш шундай деди:
"Олимлар ва экспертлар дунёни ҳаракатга чақириб, инсоният учун сунъий интеллектни ядро уруши хавфи билан бир хилда бўлган экзистенсиал таҳдид деб эълон қилишди. Биз бу огоҳлантиришларни жиддий қабул қилишимиз керак". (Ал-Жазира).
Изоҳ: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ ﷺ айтдилар:
سَيَأْتِي عَلَى النَّاسِ سَنَواتٌ خَدَّاعَاتُ يُصَدَّقُ فِيهَا الْكَاذِبُ وَيُكَذَّبُ فِيهَا الصَّادِقُ وَيُؤْتَمَنُ فِيهَا الْخَائِنُ وَيُخَوَّنُ فِيهَا الْأَمِينُ
“Яқинда одамларга алдамчи йиллар келади. Унда ёлғончи ростгўйга, ҳақгўй эса каззобга, хоин ҳалол одамга, софдил инсон эса сотқинга чиқарилади”…
Капиталистик мафкура давлатлар ва халқларни ўз измига солди: одамлар фойда, нафс ва истакларнинг гаровига айланди. Шахсий амбициялар одамлар ҳаётининг ҳаракатлантирувчи куч ва таъсир этувчи омилга айланиб, ҳаётга қараш эса шахсий манфаатларга бўйсунди. Шу сабабли, кўплаб замонавий технологияларни ишлаб чиқаришдан мақсад инсониятга, ер шарига ва балки бутун коинотга етказилиши мумкин бўлган зарардан қатъий назар, даромадни ошириш эканлиги ажабланарли эмас.
Гиёҳванд моддаларни ишлаб чиқариш ва тарқатиш дунёнинг барча бурчакларида инсониятга тўғридан тўғри зарар етказса ҳам фойда ва очкўзликнинг намунасидир. Шубҳасиз, инсон танасига, руҳиятига, жамиятга ва атроф-муҳитга зарарли бўлган ўн минглаб, балки юз минглаб моддалар мавжуд, аммо капиталистик тузум нуқтаи назаридан улар фойда келтирадиган иқтисодий ресурслар ҳисобланади.
Бундан ташқари, фойдали бўлиши учун ҳам, зарар бериш учун ҳам фойдаланиш мумкин бўлган кўп нарсалар мавжуд. Масалан, сиз пичоқ билан сабзавотларни кесишингиз ҳам ёки одам ўлдиришингиз ҳам мумкин. Ёки интернетни олсак, уни илм олиш ва бошқа инсонлар билан мулоқот қилиш учун ишлатиш мумкин ёки у орқали бузуқлик, ахлоқсизлик ва адаштиришни тарқатиш мумкин.
Бу инсониятга ҳам фойдали бўлиши учун, ҳам зарар келтириши учун хизмат қилиши мумкин бўлган сунъий интеллектга ҳам тааллуқли. Атом энергияси сифатида ундан электр энергиясини ишлаб чиқариш ёки ҳарбий мақсадларда фойдаланиш мумкин, ёки Американи Хиросима ва Нагасакида қилгани каби бутун ҳаётни йўқ қилиш ва атроф-муҳитга зарар етказиш учун ишлатилиши мумкин.
Ёмонлик ҳеч қандай нарсада ёки моддада мавжуд эмас. Буларнинг барчаси инсон улардан фойдаланишда қандай тамойилларга амал қилишига боғлиқ. Бир томондан, Аллоҳдан қўрқиш инсонни илоҳий кўрсатмаларга риоя қилишга, инсонни тирик мавжудот сифатида қадрлашга ва инсоният хавфсизлигини таъминлашга ундайди. Бошқа томондан, манфаат эвазига илоҳий кўрсатмаларни рад этиш. Ҳолбуки, инсон ўзи билан орттирган бойликни қабрга олиб кетолмайди ва Қиёмат куни улар билан қутқарилмайди.
Бу хавотирлардан батамом қутулишнинг йўли – капитализм ва уни барча шаклларида рад этиш ва оламлар Роббисининг қонунларини амалга ошириб, Ҳаққа юз тутишдир. Агар иймон ва Аллоҳдан қўрқиш тутиб турувчи омил бўлса, ташвишланиш учун ҳеч қандай сабаб қолмайди: инсон ўзи учун ҳам, бошқалар учун ҳам яхшиликни хоҳлайди.
Анас ибн Молик р.а.дан ривоят қилинади Набий ﷺ:
لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ
«Сизлардан бирортангиз ўзи учун яхши кўрган нарсани биродари учун ҳам раво кўрмагунча мўмин бўла олмайди» — дедилар. (Бухорий, Муслим)
Ибн Аббос (р.a.)дан ривоят қилинган ҳадисда шундай дейилади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: «Одамларнинг энг яхшиси ким?» деб сўралганда, Расулуллоҳ ﷺ шундай деб марҳамат қилганлар:
أَنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ
“… Одамларнинг энг яхшиси — бошқа одамларга фойдаси кўпроғидир”.
Махсус Ҳизб ут-Taхрир Марказий ахборот идораси радиоси учун
Юсуф Салама 28 Зулқаъда 1444ҳ.й
17 июнь, 2023м.й
