Уни кечиришга куч тополмадим!
“Зиндон хотиралари” туркумидан
Уни кечиришга куч тополмадим!
بسم الله الرحمن الرحيم
(Кошки, куч эгалари ибратлансалар эди)…
Кунимни файзга тўлдириб, кутилмаганда маҳбуб укаларимиздан бири телефонда видеоалоқага чиқиб қолди. Ноқулай жойда эдим. Одамлардан холироқ жойга ўтиб жавоб тугмасини босдим. Салом-алик ва ҳол сўрашлардан кейин укамиз “манави кишини танийсизми?” деб ёнидаги истараликкина бир кишини кўрсатди. Танимадим, лекин баъзи таърифларни қўшганди, эсладим…
Тўғри, мен уни бирор зонада учратмаганман. Аммо тажрибаларим баракасидан “ўтириб” чиққанлигини тахмин қилдим. Укам яхши таом истеъмол қилсаям бошқаларга илиниб турадиган феъли бор инсон. Шунинг учун ёнидаги биродардан “иссиққина” эшитганларини мен билан баҳам кўрди. Табиийки, суҳбат йўналиши зонадаги воқеага тақалди. У ҳикояга қисқа муқаддима айтиб ўтди-да, ёнидагига қараб “буёғини ўзингиз айтиб берақолинг” деб телефонни унинг қўлига тутқазди. Хуллас, қисқа вақт орасида айтганлари мени ҳайрон қолдирди. Мен шунча зоналарда юриб бунақа “теша тегмаган” ибратли воқеанинг гувоҳи бўлмагандим. У ўзининг бошидан ўтганларини қисқа сўзлаб берди:
– Навоий 64/46-зона. Ўша йиллари (2001-2003-йиллар) 159 лар учун тирик чиқиш қийин бўлган “тегирмон”га айлантирилган эди. Оҳак ишлаб чиқариш заводига келтирилган тоғ тошлари майдалагич машинаси бўлатуриб, болғаларда ёнғоқ шаклига киргунича майдаланарди. Биродарлар орасидан махсус ажратилган кишиларни (ғоясида собитларни) “тоғни толқон” қилишга мажбурлар эди. Ажабки, болғалар ўта оғир бўлгани етмаганидай, темир сопига атайлаб “сварка” урилиб чўтир қилинганди. Устига устак қўлқоп ва ҳатто бирор латта билан болға сопи ўраб олингудай бўлса, назоратчи аристонлар “сенга мумкин эмас” деб арзимас имкондан ҳам маҳрум қилишарди. Қисқа вақтдаёқ кафтларда порсилдоқ пайдо бўлиб, тери орасида сув йиғилиб ёрилиб кетар ва йиртилган теридан қон тепчиб ачиша бошларди. Бундай шароитда ишловчи саноқли собитларимизнинг ҳар бирига биттадан назоратчи аристон қўйилган бўлиб, на қўлларни муолажа қилишга ва на боғлаб олишга рухсат бермасди. Зулм бу зонада жирканч чўққига аллақачон чиққан, ҳатто маҳбуб акамизни (у ёнидаги укамизга ишора қилиб қўйди) чанг “ёмғири” (тош элаги) остида ниқобсиз ишлашга мажбурлашарди. Бу шароит таъсирида сил бўлганларни Тошкентдаги тиббий муассаса (Сангород)га юборила бошлади. Рентген текшируви хулосаси чатоқроқ чиқиб, мени ҳам этапга қўшишди. Бир муддат даволашган бўлди. Муолажа натижа бермаганларни 64/36-зонага жўната бошлагач, мени ҳам ўшалар рўйхатига қўшганидан хабардор бўлдим. Бу кўргиликдан, қисматдан олам торайиб, томоқдан сувдан бўлак ҳеч нарса ўтмай қолди. Чунки биродарлар тилида ўша зона “қатл маскани” дея таърифланарди. Рўйхатдаги биродарлар билан 36-зона ҳақидаги кичик маълумотни ҳам катта эътибор билан эшитиб мулоҳаза қила бошладик. Таскинга лойиқ бирор гап эшитмадик. Фақат “ўлдирди”, “ногирон бўлди” каби “хушхабарлар” эшитардик холос. Жума куни эрталаб “этапга тайёрлан” деган “ўлим ҳукми” ўқилди. Барча биродарлар “таъзия”га бирин-кетин келиб кетишди. Биронтасининг хайр-маъзурида қалбга сакинат топмадим. Аммо кетар чоғимизда, энг оғир зоналарда бети-ю эти қотиб тобланган бир биродар қисқа ва ўта жозибали суҳбат қилдики, унинг сўзларидан кейин қалбдаги барча ғашлик тумандек сочилиб, лабларга табассум қайтди…
Воронок (маҳкумларни ташувчи транспорт) турли нозу карашмалар билан очилган темир дарвозалардан ўтиб ичкарига кирди. Бир, икки, уч… ўн икки саноғида мен машинадан тушдим. Бошлар эгилиб, қўллар орқада бўлишига қарамай, бизларни ёйсимон ўраб турувчи ҳарбийларнинг ғазабнок ҳаракатлари шундоққина сезилиб турарди. Уларнинг бири: “Ғайрат ака, анавиларни ажратайми?” деди. “Ҳа” жавобини олгач: “159… лар ўнг тарафга сафлан!” деб бизларни ажратди. Мен Ғайрат исмини эшитарканман, бир енгил сесканиш ичимда қўзғолди. Бу ўша Ғайрат қотил деганлари эди. Бу зонага келган бир неча азизлар шу жаллод қўли билан ўлдирилганди. Ажратилдик. Тинтув, ур-йиқит, дубинкалар тарсиллаши, инграш, бақир-чақирлар авжига чиқди… Орамиздан икки кишини судраганча санчастга олиб кетишди.
Хуллас, 36-зона деганда кўз олдимизга келадиган жаллод Ғайрат ва унинг командаси “тегирмон”идаги ҳаёт анча йиллар давомида паст-баланд бўлиб ўта бошлади. Сил касаллигига чалинган кишиларнинг даволаш маскани бўлмиш ушбу зона “табиби” Ғайрат, дори дармони эса, калтак эканига ҳайрон бўлмаган касалнинг ўзи йўқ эди. Ўша йилларда золим, қотил, яҳудий Каримовнинг мақсади очиқ ва равшан бўлиб қолганди. Нариги зоналарда сил касалига чалинтириб, бу зонада қатл қилинса, ўлим сабаби учун ўпкамизнинг чириб битганини баҳона қилиш унинг режаларидан экани маълум бўлиб қолганди. Шу боис мен озодликка чиқишдан кўра, ўлим кунини кутишга аллақачон кўникиб қолгандим. Кундан кун кўкрак тубидан чириб битаётган ўпканинг ғийқиллаши кучайиб борди. Навбатдаги рентген кўригида “бу маҳкумнинг саноқли кунлари қолибди” деган хулоса билан актировка қилишиб озодликка чиқазиб юборишди. Аммо Меҳрибон Роббимиз ғайбидан кутилмаган шифо ато этди. Золимлар чиқарган ҳукмни Оламлар Роббиси бекор қилиб, шу кунларгача яшаб, ҳатто соппа-соғ бўлиб кетдим…
Кунларнинг бирида қизиқ ва ажиб хабар эшитдим. Анави қотил Ғайрат ўзи яшайдиган уйнинг томидан молларига хашак олиш учун чиқаётиб пастга бор бўйича йиқилибди. Аллоҳнинг ҳикматини қарангки, нақд паншаҳа устига қулаб, умуртқасининг энг нозик қисмига битта найзаси санчилиб қолибди. Докторларнинг айтишича, найзани умуртқасидан суғуриб ташланса, бутунлай шол (паралич) бўлиб қоларкан. Ўрнида қолдирса, ногиронлар аравасида юрадиган бўлиши эҳтимоли бор экан. Хуллас, узоқ машаққатли муолажа сўнггида аравачага “михланиб” қолибди. Янада ажабланарлиси, у ҳар куни зона дарвозаси олдига келадиган ва зонадаги биродарларни кўргани келган бирор ҳижобли аёлни кўрса, дарҳол олдига бориб ундан кимнинг олдига келганини суриштирар экан. Зиёратга келувчини бирорта биродар олдига келганини билса, дарҳол:
– Опажон, учрашувга киргач биродарларга мен ҳақимда айтиб, узримни етказинг. Илтимос, улар мени кечирсинлар. Мен уларга кўп зулм қилган кишиман. Мен туфайли баъзилар ўлиб кетган. Исмим Ғайрат. Ҳаққимга дуо қилиб, мени кечиришсин. Токи, нариги дунёда ҳам дўзах азобида ёнмай. Аҳволимни уларга айтинг, кечиришларини эслатинг, илтимос, деб ялиниб йиғлар экан. Бу ҳолат зона раҳбариятига салбий натижа бермаслиги учун ҳар куни бир ходим уни машинада уйига олиб бориб ташлар экан. У бўлса яна қайта зонага келавераркан…
Ким билади! Балки қайсидир олийҳиммат биродарим уни кечиргандир. Аммо мен уни кечиришга ўзимда ҳозиргача куч тополмадим. Зеро, Аллоҳ таоло дейди:
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَذِكْرَىٰ لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ
– “Албатта бунда (огоҳ) қалб эгаси бўлган ёки ўзи ҳозир бўлган ҳолда (яъни сидқидилдан) қулоқ тутган киши учун эслатма-ибратлар бордир”. (Қоф:37)
(Шу кунларда эшитганим – ўша хотиралардан)
Ҳизб ут-Таҳрир Ўзбекистон матбуот бўлими аъзоси Зайниддин
13.09.2023й
