Яқин Шарқда кетма-кет инқирозлар аланга олиши ва бу аланганинг кенгайиб бораётгани тасодифми ёки қасддан қилинмоқдами?

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Яқин Шарқда кетма-кет инқирозлар аланга олиши ва бу аланганинг кенгайиб бораётгани тасодифми ёки қасддан қилинмоқдами?
Устоз Аҳмад Хутвоний
Айни пайтда Яқин Шарқ минтақаси ва унинг ҳудудларида кўплаб кетма-кет инқирозлар аланга олмоқда. Фаластинда аланга олган Ғазо уруши дунёнинг ҳар тарафига ўз учқунини сочмоқда ва ундан Ислом оламининг бир қанча ҳудудларига ёйилган аланга ўчоғи пайдо бўлди. Унинг ёйилиши Бобул Мандаб минтақаси, Қизил денгизнинг жанубий қисми, Африка шохи, Яман ва Судан жанубидан бошланиб, кейин Иордания-Сурия чегарасигача, шимолдан Туркияга ҳамда Сурия ва Ироқ билан чегарадош ҳудудларгача етиб бормоқда. Кейин шарқдан Эрон ва Покистоннинг ҳар иккисидаги Балужистон минтақасига йўл олмоқда.
Эрон олдиндан огоҳлантирмасдан Ироқ шимолидаги Эрбил шаҳрини бомбардимон қилиб, у ерда сионистларнинг разведка маркази борлигини айтди. Кейин бир вақтнинг ўзида Покистон объектларини бомбардимон қилиб, бу объектларнинг Покистондаги Балужистон минтақасида базалари бўлган Эрондаги айримачи (сепаратист) сунний ташкилотга тегишлилигини айтди.
Айни пайтда Ироқ ҳукумати Эроннинг бомбардимонига жавобан ўз элчисини Теҳрондан чақириб олди ва Эрон устидан БМТга шикоят юборди. Покистон ҳам Эрондаги Балужистон минтақасида Покистон айирмачи жамоаларига қарши кучли бомбардимонларни амалга ошириш орқали Эронга жавоб қилди. Кейин икки давлат ўртасида бомбардимонлар узуқ-юлуқ (вақти-вақти билан бўладиган) тўқнашувларга айланди.
Иордания-Сурия чегарасида бир неча марта тўқнашувлар ва Иордания самолётлари амалга оширган бомбардимонлар содир бўлди. Иордания ҳукумати Сурия ва Иордания ўртасидаги контрабандачилар ҳаракатига қарши бомбардимонларни амалга оширганини айтди. Иорданиялик тадбиркорларнинг тахмин қилинган контрабандачиларга алоқадорлиги ҳақида маълумотлар пайдо бўлди.
Сурия ва Ироқнинг Туркия билан чегарадош ҳудудларига келсак, курд айирмачи жангарилари аввалроқ турк кучларига ҳужум қилиб, бир неча турк аскарини ўлдирганидан сўнг, Туркия бунга жавобан ушбу жангариларнинг Ироқ ва Суриядаги қароргоҳларини бомбардимон қилди. Туркия президенти Эрдоган «Туркия террорчилар йўқ қилинмагунча Ироқ ва Сурияда уларга қарши курашни давом эттиради», деди.
Суданда Суверен кенгаши раиси Бурҳон бошчилигидаги Судан армияси билан унинг собиқ ўринбосари Ҳамидатий бошчилигидаги Тезкор қўллаб-қувватлаш кучлари ўртасида шиддатли қонли тўқнашув давом этмоқда. Шафқатсизлик билан ва кўр-кўрона давом этаётган бу тўқнашув географик жиҳатдан аста-секин, тўхтовсиз ва сулҳсиз бир вилоятдан иккинчи вилоятга кўчиб, аламли инсоний офат ва фожиаларни келтириб чиқармоқда.
Ямандан Ҳусийларнинг Қизил ва Араб денгизларидаги савдо кемаларига ракета ва дрон ҳужумлари давом этмоқда. Ҳусийлар 1948 йилда босиб олинган араб ерларидаги яҳудий вужудига қарашли Эйлат портига йўл олган савдо кемаларига ҳужум қилишмоқда.
Сомалига келсак, Эфиопия билан расман тан олинмаган бўлгинчи Сомалиленд республикаси ўртасида ноқонуний келишув имзолангани сабабли янги инқироз бошланди. Имзоланган бу келишувга мувофиқ, денгизга чиқиш имкони бўлмаган Эфиопияга Сомалининг энг муҳим портлари яқинида узунлиги 20 километр бўлган денгиз порти эллик йилга ижарага берилади. Ушбу порт келгуси кунларда Эфиопиянинг ҳарбий ва иқтисодий базасига айланади ва бу билан Африка Шохи минтақасидаги Миср, Судан ва Сомали, шунингдек, Қизил денгиз жануби ва Бобул Мандабга таҳдид солиб, уларни қуршаб олади… Ўз навбатида, бу Эфиопиянинг минтақавий муҳитида ҳам жиддий тартибсизликларни келтириб чиқаради.
Шу ўринда савол туғилади: Бу инқирозлар нима учун айнан шу вақтда аланга олмоқда? Булар қасддан келтириб чиқарилмоқдами ёки субъективми? Уларнинг ортида ким турибди? Улардан кўзланган мақсад нима?
Келиб чиққан бу инқирозлар, низо ва курашлар орасида Судандаги курашга ўхшаган эски курашлар бор. Судандаги бу кураш Европа ва Британияга тобе бўлган фуқаролик кучларнинг ҳокимиятга келишига йўл қўймаслик учун Америка томонидан кучайтирилмоқда. Америка айни пайтда, айниқса, Ғазо уруши билан машғул бўлиб турган пайтда бу курашни тўхтатмоқчи эмас. Уларнинг орасида Ҳусийлар томонидан яҳудий вужудига ёрдам олиб келаётган кемаларга ҳужум қилиниши каби, Ғазодаги урушнинг бевосита натижаси бўлганлари ҳам бор. Бу Америкага қўл келаётган кураш бўлиб, Америка уни ўз назорати остида ушлаб келмоқда. Ундан яҳудий вужудига босим ўтказишни, Ҳусийлар Яманнинг қонуний ҳукмдорларига айланишлари учун уларни кучли қилиб кўрсатишни, шунингдек, савдо ва кема қатнови масаласида Европа ва Хитойга шантаж қилишни кўзлаган…
Иордания ҳарбий самолётларининг Иордания-Сурия чегарасидаги фаолияти ноқонуний деб айтилаётган контрабандачиларни бир неча бор бомбардимон қилишига, шунингдек, иорданиялик тадбиркорлар билан контрабандачилар ўртасида алоқа борлиги ҳақидаги маълумотларга келсак, бу воқеалар минтақавий эмас, балки маҳаллий кўламга эга. Ундан кўзланган асосий мақсад Иордания режимининг хиёнатини, Ғазога қарши жиноий урушда босқинчи давлат билан тил бириктирганини, шунингдек, оғир дамларда Ғазо ва Фаластин аҳлини ёрдамсиз ташлаб қўйганини яширишдир. Туркия чегарасида Сурия ва Ироқ билан бўлган тўқнашувлардан кўзланган мақсад ҳам Иорданиянинг айни шу мақсадига ўхшайди. Чунки бу Фаластин масаласи мавзусидан эътиборни буришга, шунингдек, янги номлар, энг муҳими терроризмга қарши уруш номи остида янги инқирозларни пайдо қилиб, Туркияни улар билан машғул қилиб қўйишга қаратилган. Покистон ва Эрон ўртасидаги ўзаро ҳужумлар ҳам шунга ўхшайди. Кучлироқ эҳтимолга кўра, бу ҳужумлар Покистон каби йирик Исломий кучни арзимас ва маргинал (иккинчи даражали) масалалар билан чалғитиш учун уюштирилган воқеалардир.
Эфиопияга келсак, у маълум вақтдан бери денгизга чиқиб олишни режалаштириб келмоқда. У Америка ва дунёнинг Ғазо уруши билан машғул бўлганидан фойдаланиб, расман тан олинмаган Сомалиленд республикасини Сомали давлатидан мустақил республика сифатида тан олиш эвазига, Сомалининг Барбара порти яқинидаги денгиз портини ижарага олиш бўйича у билан сиёсий келишувларни амалга оширди. Шунингдек, бу ишни Британия малайи Амирликлар билан ҳамкорлик қилиш орқали ҳамда Британия билан мувофиқлашган ҳолда амалга оширмоқда… Чунки Америка ҳозирда Британия, яҳудий вужуди ва Амирликлар томонидан қўллаб-қувватланаётган Эфиопиянинг улкан минтақавий орзуларини амалга оширишига тўсқинлик қилишга бирор нарса тополмаяпти… Зотан, Эфиопия Британия, яҳудий вужуди ва Амирликлар томонидан қўллаб-қувватланмоқда… Устига-устак, ўзаро манфаатлари бир хил бўлгани сабабли, расман тан олинмаган Сомалиленд билан ҳам алоқа ўрнатган.
Тўғри, Америка айни пайтда Яқин Шарқ минтақаси ва унинг ҳудудларидаги минтақавий кескинликдан манфаатдор эмас. У Яқин Шарқда можаронинг кенгайишини истамайди ва уни фақат Ғазога чеклаб қўйишни хоҳлайди. Бироқ бу кичик можаролар АҚШ ташқи сиёсатининг стратегик даражасига таъсир қилмайди ҳамда унинг маълум, тинчлик ва барқарорликка далолат қилувчи ўзгармас асосларини бузмайди.
Роя газетасининг 2024 йил 24 январ чоршанба кунги 479-сонидан
Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!
Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми