МАГАТЭ – Америка қўлидаги мустамлака қилиш қуроли
МАГАТЭ – Америка қўлидаги мустамлака қилиш қуроли
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Атом энергияси бўйича халқаро агентлик (МАГАТЭ) Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Тупроқ таркиби, сақланиши ва сифатини таҳлил қилиш маркази билан ҳамкорликда қишлоқ хўжалигининг барқарор амалиётини ривожлантириш ва тупроқ шўрланишини камайтиришга қаратилган қўшма тадқиқот лойиҳасини йўлга қўймоқда, деб хабар қилди “Дунё” АА мухбири.
МАГАТЭ фаолияти фақат атом энергияси ва ядро хавфсизлиги билан чекланмайди, балки БМТнинг озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалик ташкилоти (ФАО) билан бирга ядро ва изотоп усулларини қишлоқ хўжалигида, жумладан, тупроқ ва сув ресурсларини бошқаришда қўллайди.
Агентлик ҳисоботида, Қорақалпоғистон ва Қизилқум ҳудудлари, Уст-Юрт платоси Орол фожиаси таъсирида шўрланиш ва экологик муаммолар билан энг кучли зарар кўрган минтақа ҳисобланади. Мазкур шўрланиш натижасида уран ва бошқа радиоактив моддаларнинг тарқалиши кучаяди, чунки тупроқ шўрланиши уран ва бошқа заҳарли моддаларнинг ер юзасига чиқишига сабаб бўлади, деб кўрсатилади.
Бундан аён бўладики, МАГАТЭ лойиҳалари – ташқи кўринишида экологик ташаббус. Аммо аслида бу энергетик ресурслар учун геосиёсий кураш билан боғлиқ.
Унутмаслик керакки, Қорақалпоғистон, Қизилқум чўли ва Уст-Юрт платосида Ўзбекистондаги уран, газ, олтин ва бошқа стратегик ресурсларнинг йирик заҳиралари мавжуд. Шавкат Мирзиёев 15 сентябр куни Уст-Юрт платосида жуда катта газ захираси топилганини маълум қилди.
20 сентябрда эса, Олий Мажлис Сенати Раисининг биринчи ўринбосари Содиқ Сафоев бошчилигидаги Ўзбекистон делегацияси Америка Қўшма Штатларининг Юта штатида сиёсий ва иқтисодий доиралар вакиллари билан учрашди. Унда Ўзбекистонга Юта тажрибасини татбиқ қилиш, хусусан, тоғ-кон саноати, нодир металларни қазиб олиш ва қайта ишлаш бўйича қўшма лойиҳалар муҳокама қилинди. Шунингдек, Оролбўйи ҳудудида экологик муаммоларни ҳал этишда Юта штатининг тажрибасидан фойдаланиш масалалари ҳам кўриб чиқилди.
Демак, Оролбўйи – бир вақтнинг ўзида ҳам экологик фожеа, ҳам энергетик “олтин кон”.
МАГАТЭ Американинг мустамлака қилиш қуроли бўлиб, у орқали ресурсларни тадқиқ қилиш унинг учун стратегик аҳамиятга эга. Чунки МАГАТЭнинг ядро ва изотоп тадқиқотлари нафақат уран каби стратегик ресурслар, балки сув манбалари, ер ости сувлари йўналиши ва захираси қанча эканини аниқ кўрсатиб беради.
Ўзбекистонда сув манбалари катта сиёсий қурол ҳисобланади. Чунки Амударё, Сирдарё ва ер ости сувлари кимнинг назоратида бўлса, қишлоқ хўжалиги ва энергетика саноати ҳам унинг назоратида бўлади. Шунинг учун МАГАТЭ тадқиқотлари орқали олинаётган маълумотлар гидрогеологик харита сифатида катта қийматга эга. Масалан, газ қазиб олишда – қудуқ қазиш, газни қайта ишлаш, ишлаб чиқариш жараёнида – катта миқдорда сув сарфланади. Оролбўйидаги ер ости сувлари чучук ва шўр қатламларга ажралган. Қайси майдонда қанча сув борлигини, унинг қай даражада захира сифатида фойдаланиш мумкинлигини аниқлаш – мустамлакачи инвесторлар учун жуда қимматли маълумот. Демак, МАГАТЭ орқали йиғилган маълумотлар – давлатнинг сув ресурслари ва газ конлари ҳақидаги энг муҳим маълумотлар бўлиб, газ конлари учун сув таъминоти стратегиясини очиб беради ва энергетика экспансияси учун “буфер” бўлиб хизмат қилади.
Ушбу сув ва ресурс маълумотлари давлат хавфсизлигига дахлдор бўлиб, унинг ташқи кучлар қўлига ўтиши хавфли оқибатларга олиб келади. “Сув танқислиги”, “ифлосланиш”, “экологик хавф”, “тупроқ шўрланиши” каби баҳоналар остида сиёсий ва иқтисодий шантажга йўл очилади. Жаҳон банки, ХВЖ, ЕТТБ каби ҳалқаро молиявий институтлар “экологик тавсиялар”га суянади: агар тавсиялар бажарилмаса – сиёсий ва иқтисодий босимни ишга солади, бажариладиган бўлса – Ғарб компаниялари учун “эшик очилади”.
Америка бугунги кунда Россия ва Хитойнинг Ўзбекистондаги ресурслар устидан монополиясига қарши МАГАТЭ ва бошқа халқаро инструментлари ёрдамида “қанд ва қамчи” сиёсатини қўллаяпти. Россия ва Хитой бунга жавобан сиёсий, иқтисодий воситаларни ва босим ричагларини ишга соляпти. Бу кучлар ўртасидаги талашиш оқибатида жабр кўраётган эса, оддий халқ бўлиб қолмоқда. Натижада, сув ва газ танқислиги, нарх-наво мунтазам ошиб бориши кундалик ҳаётининг асосий муаммосига айланиб, аҳоли фақат кун кўриш ва тирикчилик ғами билан яшашга мажбур бўлмоқда. Мустамлакачи давлатларнинг устимиздаги ўзаро ўйинлари “инсонпарварлик” шиорлари билан безатилса-да, аслида уларнинг мақсади битта: бойликларимизга эгалик қилиш ва ўз манфаатлари узлуксизлигини таъминлаш. Ер ости ва усти бойликларининг барчаси Уммат мулки бўлиб, унга Америка ёки Россия ва ёки Хитой каби кучларнинг ҳукмронлик қилишга ҳеч бир ҳаққи йўқ. Шу боис, бойликларнинг ҳақиқий эгасига қайтарилиши мустамлакачилар лойиҳалари билан эмас, балки Аллоҳнинг қонунлари билан бошқариладиган Рошид Халифалик давлатини тиклаш билан бўлади.
Зеро, Халифагина Умматни куфрнинг сиёсий ўйинлари қурбони бўлишидан қутқара олади.
Иззатуллоҳ
27.09.2025й
