Ўзбекистон-Озарбайжон муносабатлари
Хабар ва изоҳ
Ўзбекистон-Озарбайжон муносабатлари:
Американинг Россияга қарши навбатдаги қадамими?!
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Хабар: Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Озарбайжон Республикаси Президенти Илҳом Алиевнинг таклифига биноан давлат ташрифи билан Боку шаҳрига келди. (president.uz 02.07.2025й)
Изоҳ: Боку шаҳрида бўлиб ўтган музокаралар якунида Шавкат Мирзиёев ва Илҳом Алиев Олий давлатлараро кенгашнинг иккинчи йиғилиши қарорини қабул қилдилар. Давлат раҳбарлари ҳузурида қатор икки томонлама ҳужжатлар алмашилди. Шунингдек, Мирзиёев 4 июл куни Хонкенди шаҳрида Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотининг 17-саммитида иштирок этди. Озарбайжон президенти Илҳом Алиев раислигида ўтган тадбирда Эрон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркия, Покистон, Қозоғистон, Туркманистон, Афғонистон етакчилари, ИҲТ бош котиби Асад Мажид Хон ҳамда бошқа қатор давлатлар ва минтақавий ташкилотлар делегациялари раҳбарлари қатнашди.
Буларга назар ташлар эканмиз, Америка бошчилигидаги Ғарбнинг Осиёда Россияга қарши ғазабнок кайфият уйғотиш, унинг куч-қудратига шубҳа солган ҳолда энг охирги таъсир доираларини ҳам заифлаштиришга навбатдаги уриниш эканлигини англаш мумкин бўлади. Чунончи, Мирзиёев ва МОнинг бошқа давлатлари раҳбарларининг айнан Озарбайжонга йиғилганлари, уларни қандайдир маънода Россияга қарши янада журъатлироқ бўлишга ундашга ўхшайди. Зеро, ҳозирда Озарбайжон ҳаммани ҳайратга солиб Россияга қарши журъат билан кескин баёнотлар беряпти ва буни амалда ҳам кўрсатишга уриняпти. Масалан, Россия хавфсизлик кучларининг Озарбайжон фуқароларига нисбатан уюштирган рейди оқибатида улардан бир нечтасининг ўлдирилганлигига жавобан, озар ҳукумати ҳам рус фуқароларига нисбатан намойишкорона рейдлар ўтказди. Давлат телевидениеси эса “Жаноб Путин, нима бўлди” дея Россиянинг айиқча сиёсатини қаттиқ танқид қиляпти. Бу ўринда, кофир ўрис режими фақат озарларни эмас, балки қирғиз, қозоқ, тожик, туркман, ўзбеклардан иборат қардош халқларни ҳам иккинчи сорт одам сифатида кўришига алоҳида урғу бериляпти.
Мирзиёевнинг Озарбайжонга ташрифининг Россия-Озарбайжон муносабатларининг янада совуқлашиши фонида амалга оширилгани ҳам диққатга сазовор. Эътибор берадиган бўлсак, Марказий Осиёда етакчиликни даъво қилаётган ўзбек режими Россия билан жуда юмшоқ муомала қилишдан нарига ўта олмаяпти. Ваҳоланки, Марказий Осиёда кофир ўрисдан энг катта зарарни Ўзбекистон кўряпти, десак муболаға бўлмаса керак. Бу Россиянинг юртимиз иқтисодиётига бурун суқишдан тортиб, ўзбекистонлик мусулмонларга қаттиқ зуғум ўтказишида яққол намоён бўлади. Минтақанинг бошқа давлатлари, айниқса Қозоғистон, Қирғизистон ва Туркманистон қандайдир даражада ёки қайсидир ҳолатларда ўрисга қарши журъат қилаётгани кўзга ташланяпти. Бироқ минтақанинг юраги бўлмиш Ўзбекистон бу борада гўё ҳаммани орқага тортаётгандек. Гарчи Россиядан энг катта зарар ва зулмни юртимиз ва халқимиз кўраётган бўлса-да, ўзбек режими Россия билан орасига совуқлик туширмаслик важи билан буларнинг барчасига кўз юмяпти. Ваҳоланки, Марказий Осиёни Россияга қарши қўйиб, унинг таъсирини имкон қадар минималлаштириш Ўзбекистонсиз амалга ошмайди.
Шу эътибордан, Мирзиёевнинг Озарбайжонга ташрифи уни ўрисга қарши журъатлироқ бўлишга ундаш учун қулай имконият сифатида баҳоланади. Гўёки Озарбайжон бу борада ҳаммага, хусусан, ўзбек тарафига ҳам ёрқин намуна бўла олади. Мана, озар ҳукуматининг Россияга қарши ҳатти-ҳаракатларига Москва унчалик даражада кескинлик билан жавоб қайтармаяпти. Бундан Путин режимининг охирги пайтда ташқи сиёсатда анчайин заифлашиб қолганини, энди ўзи мақтаниб келадиган ҳарбий қувватига унчалик ҳам таяна олмаслигини зимдан эътироф этиш кўзга ташланяпти.
Тўғри, ўтказилган музокаралар, қатор учрашувларда Россияга қарши ҳеч қандай гап гапирилмади. Бироқ уларнинг замирида мана шундай маъно ётганини илғаб олиш қийин эмас. Албатта, буларнинг ортида Ғарб, хусусан, Америка турибди. Чунки Озарбайжон ўзича ўрисга қарши журъат қилиши даргумон. Унга бундай “жасорат”ни Туркия орқали Америка бераётганида деярли шубҳа йўқ. Балки бу “Иброҳим келишуви”га қўшилишнинг баҳоси бўлиши ҳам мумкин. Чунки Озарбайжон шу келишувга қўшилиш орқали Америка қўллаб-қувватловига эришмоқчи. Ва бу орқали Озарбайжон Марказий Осиё давлатлари, жумладан, Ўзбекистонни ҳам туркий бирлик номи остида Россиядан узоқлаштириш вазифасини ўз зиммасига олган кўринади.
Тўғри, бугун ўрисга қарши бирлашиш жуда муҳим ишлардан бўлиб, айни дамда Украина кризиси фонида Россиянинг заифлашувидан унумли фойдаланиш жиҳатидан ҳам қулай вазиятдир. Бироқ бундай бирлашиш ва қарши туриш анави Америка ёки бошқа мустамлакачи давлатлар манфаатларига хизмат қиладиган тарзда бўлмаслиги керак. Чунки бундай ҳолатда бир хўжайинни, ёмонлиги ундан кам бўлмаган бошқасига алмаштириш юзага келади холос! Бу ёвуз давлатлар Исломий юртларга айнан шундай танлов – икки ёмондан бирини қабул қилиш танловини қўйишади! Бироқ бундан бошқа – энг тўғри ва бирлик, азизлик ва куч-қувватни рўёбга чиқарадиган ҳақиқий танлов ҳам мавжуд. У ҳам бўлса Исломга юзланиб, унга таслим бўлиб, унинг асосида бирлашиб, Халифалик давлати соясида уни татбиқ қилиш танловидир! Мана шундагина кофирларнинг мусулмонлар устидаги ҳукмронлигига тўла барҳам берилади ва Аллоҳнинг ёрдами биз билан бирга бўлади!
وَلَن يَجۡعَلَ ٱللَّهُ لِلۡكَٰفِرِينَ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ سَبِيلًا
– “Аллоҳ ҳаргиз кофирларга мўминлар устидан йўл бермас”. (Нисо:141)
Ислом Абу Халил – Ўзбекистон: Ҳизб ут-Таҳрир Марказий Медиа радиоси учун
