АГАР ИККИ ХАЛИФАГА БАЙЪАТ БЕРИЛСА
АГАР ИККИ ХАЛИФАГА БАЙЪАТ БЕРИЛСА
Абу Ҳозимдан ривоят қилинади, у киши шундай дейди: Мен Абу Ҳурайранинг уйида беш йил турдим. Шунда ундан Набий с.а.с.дан ушбу ҳадисни ривоят қилиб айтаётганини эшитганман. Набийс.а.с. айтганлар: «Бану Исроилни пайғамбарлар бошқарар эди. Қачон бир пайғамбар вафот қилса, орқасидан яна бир пайғамбар келар эди. Мендан кейин пайғамбар бўлмайди. Яқинда халифалар бўлади. Улар кўп бўлади». «Бизга нима қилишни буюрасиз?» дейишди. Айтдилар: «Биринчисининг байъатига вафо қилиб, унинг ҳаққини адо этинглар. Зеро Аллоҳ Таъоло уларни бажарган ишларидан сўрагувчидир» (муттафақун алайҳ).
Пайғамбар с.а.с. нинг: «Аввалги байъатга вафо қилинглар», деган сўзларининг маъноси биринчи байъат берилаётган кишининг байъатига вафо қилинглар, аммо ундан кейин байъат берилаётган кимсага вафо қилманглар, чунки аввалги байъат тўғри, ундан кейингиси эса ботилдир, деганидир.
Аввалги байъатга вафо қилиш вожиб, зеро у тўғри ақдга вафо қилишдир. Ундан кейинги кимсанинг байътига вафо қилиш ҳаром, чунки у ботил ақдга вафо қилиш бўлади.
Бунинг устига ботил байъат эгаси агар ўлдириш билангина байъатидан қайтадиган бўлса, уни ўлдириш вожиб бўлади. Аммо агар ўз кибридан тушиб қайтса ўлдирилмайди. Ботил байъатдан қайтмайдиган кишини ўлдириш вожиблигига далил Муслим келтирган Абу Саъид ал-Худрийнинг ҳадисидир. У киши айтадики, Расулуллоҳ с.а.с. дедилар: «Агар икки халифага байъат берилса, уларнинг иккинчисини ўлдиринглар». Муслимда келган Арфажа ривоят қилган ҳадисда у шундай дейди: «Мен Расулуллоҳ с.а.с. нинг: «Сизларнинг ишларингиз бир кишида жамланиб турган пайтда кимки бирлигингизни бўлиб, жамоатингизни айирмоқчи бўлиб келса, уни ўлдиринглар», деб айтаётганларини эшитганман». Муслим келтирган Абдуллоҳ ибн Амр ибн ал-Ос ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ с.а.с. айтадиларки: «Албатта, мендан олдин ўтган пайғамбарларнинг зиммаларидаги бурчлари ўзлари ўргатаётган яхши нарсаларга умматларини йўллаш ва ёмон нарсалардан огоҳлантириш эди. Шу умматнинг аввалига офият берилган, охирига эса имтиҳон ва сизлар мункар деб билган ишлар етур. Фитналар келади-да, бири биридан ўтиб тушади. Бир фитна келади, мўмин киши шу менинг ҳалокатим дер, сўнгра у ўтиб кетади. Кетидан яна фитна келади, мўмин одам ҳалокатим шунда дер. Бас, кимики дўзахдан узоқлаштирилиб, жаннатга киришни хоҳласа, унинг ўлими у Аллоҳга вақиёмат кунига иймон келтирган ҳолида дучор бўлсин. Одамларга ҳам улар ёқтирган нарсасини келтирсин. Кимки имомга байъат қилиб, унга қўлини ташлаб, қалб қўрини берган бўлса, имкони борича унга итоат қилсин. Агар бошқа бир киши келиб, у (имом) билан низолашса, унинг бўйнини олинглар». Бу учала ҳадис — яъни, Абу Саъид, Арфажа ва Абдуллоҳ ривоят қилган ҳадислар бирликни бузиб, жамоани парчалаётган ва биринчи халифа билан тортишаётган кимсани ўлдиришга буюради. Булар эса бу байъатнинг, яъни биринчи саҳиҳ байъатдан кейинги ҳар қандай байъатнинг ботиллигидан далолат беради. Агар иккинчи кимса ўз байъати ботиллигини эълон қилиб, итоатни бузиб, жамоани парчалашдан ва биринчи байъат берилган халифа билан тортишишдан тўхтасагина мусулмонлар уни ўлдиришдан тўхташади.
Ибн Ҳазм: «Бир вақтда дунёнинг ҳамма жойида мусулмонлар устида на бирга ва на ажраганҳолда, на икки жойда ва на бир жойда икки имом (халифа) бўлиши жоизлигига иттифоққилинган»ини келтиради. Бу иттифоқ — ибн Ҳазмнинг наздида — ўз ичига саҳобаларни олади. Чунки ижмо ва иттифоқ тўғрисида ҳар бир асрда: «Ўша масала бўйича ундан илгари ихтилоф бўлмаган»лиги шарт қилинади ва бу саҳобаларни ҳам ўз ичига олади. Ибн Таймия зикр қилган мутакаллимлар ихтилофи саҳобалар ижмосига зид эмас, негаки у саҳобалар асридан кейин юз берган. Саҳобалар Бани Соида айвонида икки амирнинг бўлиши ҳам, бирқинда икки қилич бўлиши ҳам мумкин эмаслигига иттифоқ қилишган. Сўнгра Умар р.а.нинг вафотларидан кейин олтита номзоднинг биридан амир сайлашга иттифоқ қилишган. Нававий «Саҳиҳи Муслим» шарҳида шу иттифоқни келтириб: «Олимлар бир асрда — Ислом диёри кенгаядими ёки йўқми, бунинг фарқи йўқ — икки халифага байъат қилиш жоиз эмаслигига иттифоқ қилишган», дейди ва бошқа ўринда: «Икки халифага байъат қилиш жоиз эмас, ва бу ҳақдаги ижмо ривояти яқинда ўтди» деб, иттифоқни ижмо деб номлайди.
Буларнинг барчаси биринчи байъат иккинчисидан илгарироқ бўлгани маълум бўлгандагиҳолатдир. Агар маълум бўлмаса байъат берилган кишилардан хоҳлаганларига байъат бериш учун иш мусулмонларга қайтарилиши вожиб. У иккисига берилган мусулмонлар байъати халифалик мансабига номзодлар белгилаш ўрнида бўлади. Одатда пойтахтда мавжуд бўлган уммат вакиллари йўқ қилиб юборилмаса, бундай вазиятни тасаввур қилишқийин. Чунки улар халифалик мансабига номзодлар белгилашда салоҳият эгаларидир. Агар пойтахтга ядровий ёки кимёвий қурол билан зарба берилса ёки у ерларда тезлик билан вабо тарқалиб, пойтахт аҳолисининг ҳаммасини, шу жумладан пойтахтда бўлганлиги боис халифа, муовинлар, шўро мажлиси, уммат вакиллари ва етакчиларининг кўпини нобуд қилса, мусулмонлар бир неча мамлакатда пойтахтга зарба берилган куннинг ўзида халифа байъатига отланадилар ва байъат берилганларнинг биринчиси ноаниқ бўлибқолиши мумкин. Бундай вазиятда байъат берилган ҳар бир киши халифалик мансабига номзод деб эътибор қилиниб, халифалик уларнинг бирортасига хосланмайди. Бугунги кунда уларнинг ҳар бирига берилган байъат вақтини дақиқасигача билишнинг имкони бор. Чунки ақд байъатида биринчи бўлиб қўл берилганини билиш учун зарур, негаки ўша дақиқа ақднинг бошланиши ҳисобланади. Агар байъат радио орқали, матбуотларда ва йўлдош каналларида тарқатилса, аксарият ҳолларда байъат вақтини аниқ билиш мумкин бўлади. Вақти ноаниқ бўлса, улар номзодлар деб эътибор қилинади ва номзодлик уларга чекланади. Чунки фақат ўшалардан (бошқалардан эмас) аниқ биринчи бўлиб байъати берилган шахс халифадир. Шу боис уларга бошқа номзодлар қўшилмайди ва ораларидақуръа ташланмайди, зеро халифалик битимдир, қуръанинг эса битимга алоқаси йўқ.
Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!
Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми