Қулаётган тахтлар ортидаги ҳамкорлик
Хабар ва изоҳ
Қулаётган тахтлар ортидаги ҳамкорлик
Хабар: 2025 йил 5 сентябр куни Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг АҚШ Президенти Дональд Трамп билан телефон орқали суҳбати бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда «Дунё» ахборот агентлиги мухбири. “Мен америкалик ҳамкасбим Марко Рубио билан биргаликда давлатимиз раҳбарлари ўртасида эришилган барча келишувларни самарали амалга оширишни таъминлаймиз”, – деб ёзди Ўзбекистон Ташқи ишлар вазири Бахтиёр Саидов ўзининг телеграм-каналида.
Изоҳ: Мирзиёев–Трамп суҳбати АҚШнинг Ўзбекистон ҳукумати билан муносабатлари кенг қамровли геостратегик режалар билан боғлиқ эканини кўрсатди. Вашингтон бугун Тошкентни Марказий Осиёдаги энг муҳим таянч нуқта сифатида кўраётгани аниқ бўлиб қолди.
Американинг Ўзбекистонга қизиқиши, биринчи навбатда, ресурслар геополитикаси билан боғлиқ. Марказий Осиё уран, литий, мис ва бошқа стратегик минераллар захирасига бой ҳудуд. АҚШ бу ресурсларни глобал таъминот занжирига қўшиш ва Хитойнинг монопол таъсирини чеклашдан манфаатдор. Шу жиҳатдан, Ўзбекистон Вашингтон учун ҳам иқтисодий, ҳам хавфсизлик архитектурасининг муҳим бўғинига айланмоқда. Суҳбатда терроризм, экстремизм ва ноқонуний миграцияга қарши кураш алоҳида тилга олинди. Афғонистон билан чегарадош Ўзбекистон минтақавий хавфсизликда Америка учун муҳим рол ўйнамоқда. Трамп “С5+1” формати орқали хавфсизлик механизмларини кучайтиришни, шу билан бирга, Россия ва Хитой таъсирини мувозанатлашни кўзлаяпти.
Вашингтон маориф ва таълим бўйича ҳамкорликка алоҳида эътибор беряпти. Тошкентда Американинг етакчи университет филиаллари очилган, American Spaces фаолияти кенгаймоқда. Бу билан ёш авлод онгида Америкага нисбатан ижобий образ шакллантириш орқали Америка манфаатларини ҳимоя қиладиган гумашталарни тарбияламоқда.
Умуман олганда, АҚШ Марказий Осиёдаги мавқеини мустаҳкамлашга қаратилган саъй-ҳаракатларини терроризмга қарши кураш, хавфсизликни таъминлаш ҳамда савдо-иқтисодий ва маданий алоқаларни яхшилаш шиорлари остида босқичма-босқич амалга оширмоқда.
Американинг Ўзбекистон билан муносабатлари жиддийлашаётгани нафақат минтақавий, балки глобал гесиёсатдаги ўзгаришлар билан ҳам боғлиқ. Америка ташқи сиёсат кенгаши ва Вашингтондаги Марказий Осиё ва Кавказ институти экспертлари томонидан тайёрланган “Катта Марказий Осиё учун стратегия” номли таҳлилий ҳисоботда, Америка Марказий Осиёда ўз рақобатбардош позицияларини мустаҳкамлаш мақсадида Катта Марказий Осиё учун самарали стратегияни ишлаб чиқиши ва амалга ошириши зарурлиги таъкидланади. Бу эса Марказий Осиё, Кавказ, Жанубий ва Шарқий Осиёни ўз ичига олади. Шунингдек, бу Россия-Хитой муносабатларига таъсир ўтказиш, Евроосиёдаги геосиёсий рақобат, хусусан, критик муҳим минераллар, уран, нефт ҳамда табиий газ каби стратегик ресурслар бозорларини назорат қилишга қаратилган.
Вашингтон мазкур стратегияда Марказий Осиё, жумладан, Ўзбекистон ҳал қилувчи ўринда тургани учун Тошкентни геосиёсий таянч сифатида белгилаётган бўлса, Мирзиёев ҳукумати бу жараёнда асосий ўйинчи бўлишга интилмоқда. Трамп Мирзиёев олиб бораётган ислоҳотларни “чуқур ва қайтарилмас жараён” сифатида баҳолар экан, ўз навбатида, Мирзиёев Трампни унинг “ички ва ташқи сиёсатдаги ҳайратланарли натижалари” билан табриклади.
Ислом ва мусулмонларга қарши курашда минтақавий ва глобал миқёсда етакчига айланган Мирзиёев ва Трамп бир-бирини муваффақиятсизликка юз тутган сиёсати билан мақташи, аслида икки томонлама муносабатларнинг қайси йўналишга хизмат қилаётганини очиб беради. Бу телефон суҳбати икки давлат раҳбарларининг ташқи сиёсий мақсадлари умумий нуқтада, яъни минтақада Ғарб манфаатларини мустаҳкамлаш ва Америкага рақобатдош кучларни заифлаштиришда, айниқса Исломни ҳаёт майдонига қайтишидан тўсиш масаласида уйғунлашиб бораётганини кўрсатди.
Мирзиёев ва унинг режими Аллоҳ таолонинг ушбу сўзларидан ибрат олмайдими? Аллоҳ азза ва жалла айтади:
مَثَلُ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡلِيَآءَ كَمَثَلِ ٱلۡعَنكَبُوتِ ٱتَّخَذَتۡ بَيۡتٗاۖ وَإِنَّ أَوۡهَنَ ٱلۡبُيُوتِ لَبَيۡتُ ٱلۡعَنكَبُوتِۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
– “Аллоҳдан ўзга “дўстлар”ни ушлаган кимсаларнинг мисоли худди ўзи учун уй қуриб олиб, ўша уйдан паноҳ истаган ўргимчакка ўхшайди. Албатта, уйларнинг энг нимжони ўргимчак уясидир. Агар улар билсалар эди”. (Анкабут:41)
Ислом Абу Халил – Ўзбекистон
Ҳизб ут-Таҳрир Марказий матбуот бўлими радиоси учун
