Ўзбек ҳукуматининг иккиюзламачилиги
Ўзбек ҳукуматининг иккиюзламачилиги
بسم الله الرحمن الرحيم
Россия-Украина уруши борасида ўзбек режими гўё бетараф позиция эгаллаганини намойиш қилаётгандек. Бироқ бу уруш фонида Ўзбекистоннинг ички ва ташқи сиёсатига Россиянинг таъсир ўтказаётгани янада аниқроқ кўринади.
Ўзбекистон жиноят кодексининг 154-моддасида шундай дейилган: Ёлланиш, яъни низолашаётган давлатнинг фуқароси ёки ҳарбий хизматчиси ҳисобланмаган ёхуд назорат қилиниб турган низолашаётган давлат ҳудудида доимий яшамайдиган ёки ҳеч қандай давлат томонидан қуролли кучлар таркибида расмий топшириқни бажариш ваколати берилмаган шахснинг моддий манфаатдорлик ёки бошқа бирон шахсий манфаатни кўзлаб, ўзга давлат ҳудудида ёки унинг тарафини олиб қуролли тўқнашувда ёхуд ҳарбий ҳаракатларда қатнашиш учун ёлланиши – беш йилдан ўн йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. ЎзР.ЖК.нинг ушбу моддаси қайси давлатда бўлмасин ҳарбий ҳаракатларда қатнашган Ўзбекистон фуқаросига қўлланиши керак…
Бу модда ҳақида сўз очганимизнинг сабаби, ўзбек ҳукумати Россия-Украина урушида қатнашган фуқароларини жазолашда айни шу модданинг 1-қисмини қўллаб, енгил жазо билан чекланмоқда. Қалампир.uz.нинг 2024 йил 16 июль кунги хабарида Россиянинг Украинага қарши ҳарбий ҳаракатларида қатнашган ўзбекистонлик суд томонидан жиноят кодексининг 154-моддаси (Ёлланиш) 1-қисмида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилиб, унга нисбатан Жиноят кодексининг 57-моддаси (Енгилроқ жазо тайинлаш) қўлланган ҳолда 3 йил озодликни чеклаш жазоси тайинланган. Газета.уз.нинг жорий йил 4 январ кунги хабарида айтилишича, Ўзбекистон суди Россия томонида туриб Украинадаги урушда қатнашган 39 ёшли эркакни 4 йил 2 ойга озодликдан чеклади. Айбланувчининг айтишича, жангларда у 10 дан ортиқ украиналик аскарни ўлдирган. Ҳукм, хусусан, айбига иқрор бўлгани учун юмшатилган. Унга ҳам 154-модданинг 1-қисми қўлланилган. Яна бир хабарга кўра, октябр ойи охирида суд Россия томонида туриб Украинага қарши курашган ўзбекистонликни 6 йилга озодликдан маҳрум қилган. 19 кундан кейин апелляция суди соғлиғи ва айбига иқрорлигини инобатга олиб, уни озод қилган. Суд қарорида собиқ ташқи ишлар вазири Абдулазиз Комиловдан иқтибос келтирилган. Дарвоқе, 2022 йилда Абдулазиз Комилов Ўзбекистон Олий Мажлиси Сенатининг 24-ялпи мажлисида Украинадаги вазият тўғрисидаги саволга жавоб берган эди. Ўшанда у, жумладан, шундай деганди: “Ўзбекистон Республикаси Украинанинг мустақиллиги, суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини тан олади. Биз Луганск ва Донецк халқ республикаларини тан олмадик”. Табиийки, бундай муносабат Россияга ёқмади ва орадан ҳеч қанча вақт ўтмай, Комилов ишдан олинди. 5 июн куни Санкт-Петербургда бўлиб ўтган халқаро иқтисодий форумда Владимир Путин Шавкат Мирзиёевга Россиянинг Украинадаги ҳаракатларига нисбатан Ўзбекистоннинг “нейтрал ва ўта мувозанатли” сиёсати учун миннатдорлик билдирди.
Булардан кўриниб турибдики, Россия учун Украина уруши жуда нозик масала. Шу сабабли бунда ўзбек режимининг қандай ёндашаётгани русларнинг қаттиқ назорати остида турибди. Бошқача айтганда, Россия ўзбек ҳукуматидан – хоҳ ошкора, хоҳ пинҳона бўлсин – қувватловини хоҳлаяпти ва керак бўлса, босим ҳам ўтказяпти. Ва бу босимларнинг натижалари ўзбек режими сиёсатида ўз аксини топяпти ҳам. Шунинг учун ҳам Украина урушида қатнашган фуқаро, ҳатто у одам ўлдирган бўлса ҳам, Ўзбекистонда енгил жазо билан қутулиши мумкин бўляпти. Бу ўзбек ҳукуматининг Россия-Украина урушида қатнашган фуқароларига нисбатан тутаётган позицияси.
Энди ўзбек ҳукуматини дунёнинг бошқа юртларидаги ҳарбий ҳаракат ёки лагерларда қатнашган фуқароларига нисбатан тутаётган позициясига келсак, мутлақо тескарисини кўрамиз. Масалан, Ўзбекистондан бир қанча ўнлаб мусулмон йигитлар Сурияда золим Асад режимига қарши жиҳодда қатнашиб келгани ҳаммага маълум. Буларга нисбатан эса террорчи деган тамға билан аёвсиз жазолар тайинлаб келинаётгани ҳам ҳеч кимга сир эмас. Дарё.уз.нинг 2023 йил 25 феврал кунги хабарида айтилишича, Наманганда Суриядаги террорчилик ташкилоти аъзосига айланган 24 ёшли йигитга ҳукм ўқилган. Эътибор беринг, Суриядаги ҳарбий ҳаракатларда қатнашган ёки қатнашмоқчи бўлганлар террорчи, дейиляпти ва ЖК.нинг 155-2-моддаси (терроризм) 1-қисм ҳамда 244-2-моддаси (оммавий тартибсизликлар) 1-қисми билан айбдор деб топилиб, унга нисбатан 9 йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланяпти. Ҳолбуки, Сурия Ўзбекистонга, ўзбек мусулмон халқига нисбатан Украина эмас. Сурия Ислом оламининг ажралмас бир бўлаги ва аҳолиси асосан мусулмонлар, яъни шу Умматнинг ўзидир. Улар ўнлаб йиллардан буён Асад режими қурбонлари бўлиб келаётган ва уларга ёрдам бериш барча мусулмонлар зиммасидаги вожибга айланган эди. Бироқ шунга қарамай, у ерларда урушда қатнашган фуқаролари билан Украинадаги урушда Россия томонида туриб иштирок этганларга нисбатан Ўзбекистонда икки хил муносабатда бўлиняпти. Сурияга борган ёки бориш нияти бўлганларга террорчи, деган тамға ёпиштирилиб, ЖКнинг айни шу моддаси билан оғир жазо бериляпти. Украинада қатнашганларга эса ЖКнинг бошқа моддаси ёки шу модданинг енгилроқ қисми қўлланиляпти. Албатта, бу ҳолат ўзбек режимининг – бошқа барча мусулмон юртларидаги ҳокимлар каби – бузғунчи Ғарб демократиясининг қўриқчиси эканлиги ва ўрисга малайлик қилаётганини кўрсатади холос. Чунки масалага шаръий ёндашув билан қаралса, Сурияда бўлсин ёки бошқа юртда бўлсин куфр ва зулму зўравонликка қарши курашаётган мусулмонлар Аллоҳ фарз қилган жиҳод амалини бажаришяпти. Бу, албатта, Аллоҳ ва Росули наздида энг мақталган амаллардандир. Украина масаласига келсак, Россия ҳам, Украина ҳам биз учун бегона, ғайриисломий давлатлардир. Улардан ҳар иккаласи армия сафларида туриб куфр байроғи остида урушга кириш мусулмон киши учун шаръан мутлақо ҳаромдир. Аҳмад ва Насоий Анасдан ривоят қилади: Росулуллоҳ ﷺ дедилар:
ومن قاتل تحت رايةٍ عَمِيَّةٍ … فقُتِلَ ، فقَتْلُه جاهليةٌ
“Кимки, аммийя (яъни жоҳиллик, ноаниқлик) байроғи остида жанг қилиб ўлдирилса, бас, у жоҳилият ўлимини топибди”. (Муслим ривояти)
Албатта, ушбу мулоҳазалар билан Россия-Украина урушига қандайдир тарзда аралашиб қолган мусулмонларга қаттиқроқ жазо берилиши керак, демоқчи эмасмиз. Йўқ, асло ундай эмас. Чунки бу урушга мусулмонларни аксар ҳолатда анави кофир ўрис ҳукумати турли жирканч усулларни қўллаб мажбурлаяпти. Бу Иккинчи жаҳон урушида коммунист Совет давлатининг Марказий Осиёлик миллионлаган мусулмонларни ўзининг урушига тиқиб, қурбон ва майиб-мажруҳ қилганини ёдга солиб юборяпти. Бундай тарихнинг такрорланишига эса ўша урушга аралашиб қолаётганларнинг ўзлари ҳам айбдор бўлса-да, бироқ барибир асосий жавобгарлик ўзбек режими зиммасига тушаверади. Айнан ўзбек ҳукуматининг золимона сиёсати туфайли иқтисодий аҳволи оғирлашиб қолган миллионлаган мусулмонлар Россияга иш излаб боришга мажбур бўлишяпти. У ерда улар ҳимоясиз ва танг аҳволда қолишмоқда. Ва чорасиз ўрис ҳукумати эса бу ҳимоясизларни мусулмонларга мутлақо алоқаси йўқ урушга тиқяпти. Агар Ўзбекистон ҳукумати ўзини ҳурмат қилиб, озгина сиёсий ирода кўрсатганида, ана шу фуқароларини қаттиқ туриб ҳимоя қилган бўларди. Чунки бу унинг зиммасига вожиб бўлган тўғридан-тўғри вазифасидир. Бироқ афтидан “ўрис оға”сининг розилиги унга ҳар нарсадан муҳимроқ кўринади. Ҳатто бу йўлда ўз фуқароларидан ҳам воз кечиб юбораётгани шунга далолат қилмоқда…
Хулоса сифатида шуни айтиш мумкинки, ўзбек режимининг бундай иккиюзламачи сиёсати унинг асл башарасини кундан-кун фош қилиб бормоқда. Шунингдек, ғайриисломий тузум ва ёндашувлар мусулмонлар бошига қанчалик даражада улкан кулфату мусибатлар солаётганини ҳам кўрсатмоқда. Мусулмон халқимиз золим ўзбек режимининг бундай сиёсатига сукут сақлашни бас қиладиган вақт аллақачон келганлигини тушуниши лозим. Ўзи шу вақтгача ён беравериб шундай хор ва ҳимоясиз аҳволга тушиб қолди. Бундан қутулишнинг ягона тўғри йўли – Исломни ўрганиш ва уни ҳаётга татбиқ қилиш учун жидду-жаҳд қилишдир! Аллоҳ таоло дейди:
وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ
“Бизнинг (розилигимиз йўли)да жидду жаҳд қилган – курашган зотларни, албатта, Ўз йўлларимизга ҳидоят қилурмиз. Аниқки, Аллоҳ чиройли амал қилгувчилар билан биргадир”. (Анкабут:69)
Ҳизб ут-Таҳрир Ўзбекистон матбуот бўлими аъзоси Салоҳиддин
22.01.2025й
