ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИ ЖИҲОЗИ

ХАЛИФАЛИК ДАВЛАТИ ЖИҲОЗИ
(Бошқарув ва идора)
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Ўн учинчи: Уммат мажлиси
(шўро ва муҳосаба)
(4)
Уммат мажлисига аъзо бўлиш
Фуқаролиги бор ҳар бир мусулмон – эркак ё аёл бўлишидан қатъий назар – балоғатга етган, оқил бўлса, Уммат мажлисига аъзо бўлиш ҳуқуқига ҳам, Уммат мажлисини сайлаш ҳуқуқига ҳам эгадир. Сабаби Уммат мажлиси бошқарув қабилидан ҳам эмас, аёлнинг ҳоким бўлишини тақиқлаган ҳадиси шариф сирасига ҳам кирмайди. Балки у шўро ва муҳосаба жумласидан бўлиб, эркак қандай ҳуқуққа эга бўлса, аёл ҳам шундай ҳуқуққа эга. Чунки Пайғамбар ﷺнинг ҳузурларига пайғамбарликнинг ўн учинчи йили (яъни ҳижрат қилган йиллари) етмиш эркак ва икки аёлдан иборат мусулмонлар келиб, ҳаммалари иккинчи Ақаба байъати билан байъат бердилар. Бу – уруш, жанг байъати ва сиёсий байъат эди. Улар байъат бериб бўлишгач, уларнинг ҳаммаларига қарата:
«أَخْرِجُوا إِلَيَّ مِنْكُمْ اِثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً يَكُونُونَ عَلَى قَوْمِهِمْ»
«Менга орангиздан ўн иккита нақибни чиқариб беринглар. Улар қавмларини назорат қиладилар», дедилар. Бу узун ҳадисни Аҳмад Каъб ибн Молик орқали чиқарган. Бу эса, Сарвари коинотнинг ҳамманинг ичидан сайлаб олиш тўғрисида ҳаммага бўлган буйруқлари бўлиб, эркакларни хосламадилар. Аёлларни на сайловчилар орасидан ва на сайланувчилар орасидан истисно қилдилар. Қайдловчи (чекловчи) далил ворид бўлмаган экан, мутлақ мутлақлигича қолаверганидек, умум ҳам хословчи далил келмаган экан, умумлигича қолаверади. Бу ерда гап умум ва мутлақ келган бўлиб, ҳеч қандай хословчи ва қайдловчи далил келмаган. Демак, Пайғамбар ﷺ икки аёлга ҳам нақиб сайлашга буюрганлари ва у иккаласига мусулмонлар тарафидан нақиба бўлиб сайланиш ҳуқуқини берганларига далолат қилади.
Пайғамбар ﷺ кунларнинг бирида одамлар байъат беришлари учун ўтиргандилар. Ёнларида Абу Бакр билан Умар ҳам бор эди. Пайғамбаримизга кишилар ва аёллар байъат беришди. Бу байъат Исломга бўлган байъат эмас, бошқарувга бўлган байъат эди, негаки бу байъатда ҳозир бўлган аёллар муслима эдилар. Ҳудайбиядаги «ризвон байъати»дан кейин аёллар ҳам байъат бердилар. Аллоҳ Таоло айтадики:
يَاأَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لاَ يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلاَ يَسْرِقْنَ وَلاَ يَزْنِينَ وَلاَ يَقْتُلْنَ أَوْلاَدَهُنَّ وَلاَ يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلاَ يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
– “Эй Пайғамбар (алайҳис-салом), қачон сизнинг олдингизга мўминалар келишиб, сизга ўзларининг Аллоҳга бирон нарсани шерик қилмасликларига, ўғирлик қилмасликларига, зино қилмасликларига, (камбағаллик ёки шарманда бўлишдан қўрқиб) ўз болаларини ўлдирмасликларига ва қўл-оёқлари ўртасида тўқиб оладиган бўҳтонни қилмасликларига (яъни фарзандсизлик сабабли ўз эрларидан ажралиб қолмаслик учун бирон ташландиқ болани топиб, гўё у қўл-оёқлари ўртасидан чиққандек, яъни туққандек эрларига: “Мана шу бола сендан бўлди”, деб бўҳтон қилмасликка) ҳамда бирон яхши ишда сизга итоатсизлик қилмасликларига қасамёд қилсалар, сиз уларнинг қасамёдларини қабул қилинг ва улар учун Аллоҳдан мағфират сўранг! Албатта Аллоҳ Мағфиратли, Меҳрибондир”. (Мумтахана:12)
Бу ҳам бошқарувга бўлган байъатдир. Чунки Қуръон уларнинг муслима эканликларини таъкидламоқда. Шу боис, бу байъат аёллар тарафидан у зотга маъруф ишларда осийлик қилмаслик учун берилган эди.
Шу билан бирга аёлнинг яна бир ҳуқуқи – раъй борасида ўзидан вакил қилиши ва уни бошқа бир кишининг вакили бўлишидир. Чунки у раъй билдириш ҳуқуқига эга. Демак, у раъй тўғрисида вакил қилиши мумкин. Ҳамда ваколатда эркак бўлиш шарт қилинмаганлиги учун бошқа киши томонидан вакил бўлиши ҳам мумкин.
Шунингдек, саййидимиз Умардан собит бўлганки, у кишига бирор нохушлик рўй берса – у шаръий аҳкомларга оид бўладими ё бошқарувгами ёки давлат ишларидан биригами, фарқи йўқ – мусулмонларнинг раъйини олмоқчи бўларди-да, аёлу эркак мусулмонларни масжидга чорларди ва уларнинг ҳаммасининг раъйини оларди. У киши маҳр белгилаш ишида бир аёл раддия билдирганда ўз раъйидан қайтган.
Уммат мажлисида мусулмонлар қандай ҳуқуққа эга бўлсалар, ғайримусулмонлар ҳам ўшандай ҳуқуққа эга. Уларнинг ҳам Уммат мажлисида ўз вакиллари бўлиши, ноиб бўлишлари ва Ислом аҳкомлари ёмон татбиқ этилаётгани, ҳоким зулм қилаётгани тўғрисида сайловчилари томонидан раъй билдиришлари мумкин.
Лекин шунга қарамай, ғайримусулмонлар шаръий аҳкомлар хусусида раъй билдириш ҳуқуқига эга эмас. Чунки Исломий шариат Исломий ақидадан келиб чиқади. Демак, у тафсилий далиллардан истинбот қилинган амалий шаръий аҳкомлардир. Ҳамда у инсон муаммоларини Исломий ақида белгилаб берган нуқтаи назарга мувофиқ муолажа қилади. Ғайримусулмон эса, Исломий ақидага зид ақидани қабул қилган ва унинг нуқтаи назари ҳам Ислом нуқтаи назарига зиддир. Демак, шаръий ахкомлар борасида унинг раъйи олинмайди.
Шунингдек, ғайримусулмоннинг халифани сайлашга ҳам, халифаликка номзодларни чеклашга ҳам ҳуқуқи йўқ. Негаки унинг ҳукм-бошқарувда ҳуқуқи йўқ. Аммо у Уммат мажлисининг салоҳиятларидан бўлган нарсалар борасида ҳам, улар ҳақида раъй билдиришда ҳам мусулмон сингаридир.
Уммат мажлисига аъзолик муддати
Уммат мажлисига аъзолик муддати чекланади. Чунки Абу Бакр мурожаат қилишда Пайғамбар ﷺ шўрода мурожаат қилган кишилар билан чекланмаган. Умар ибн Хаттоб ҳам Абу Бакр мурожаат қилган кишилар билан чекланмаган. Умар ўз бошқарувининг охирги пайтларида бошқарувининг бошларида мурожаат қилган кишилардан бошқа кишиларга мурожаат қилган. Бу эса, Уммат мажлисига аъзоликни муайян муддатга чеклашга далолат қилмоқда. Биз бу ўринда бу муддат беш йил бўлишини табанний қилдик.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги матбуот бўлими
14.12.2021й
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми
Республика президентлиги сайловлари ҳукми
Муслима синглимиз Роҳиланинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор қиламиз