ИСЛОМИЙ ДАЪВАТНИ ЁЙИШ. ДАЪВАТНИ ЕТКАЗИШДАГИ ИХЛОС
ИСЛОМИЙ ДАЪВАТНИ ЁЙИШ
ВАЗИФАЛАР ВА СИФАТЛАР
(63-бўлак)
ДАЪВАТНИ ЕТКАЗИШДАГИ ИХЛОС
(янги мавзу)
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيم
Бутун борлиқ, шу жумладан инсон Аллоҳнинг махлуқидир. Танҳо Аллоҳгина ушбу борлиқнинг, ундаги инсоннинг яратувчи Холиқидир. Бу уламо ва уқалолар олдидаги ҳақиқат ва мўминларнинг ақидасидир. Демак, инсон Аллоҳнинг махлуқи, ёлғиз Аллоҳгина унинг Холиқидир. У инсоннинг руҳини, жисмини, ғаризаларини, узвий ҳожатларини ва фитрий сифатларини яратди. Ушбу фитрий сифатлардан бири шуки, инсон ўзига неъмат ато этган кимсага ташаккур айтади, ўзига фазлу-карам қилган кимсага ҳамду-сано айтади. Акс ҳолда чиройли ишни инкор қилган, неъмат ва фазилатга нонкўрлик қилган бўлади. Бу фитрий сифат барча инсонда умумийдир. Агар сизга бирор киши бир неъматни инъом қилса, сизга бирортаси совға берса, дарҳол миннатдорчилик билдиришга шошасиз, ҳеч ўйлаб ўтирмай, иккиланмай унга раҳмат айтгингиз келади. Чунки бу сиздаги табиий, асл сифатдир. Сиз шундай яралгансиз. Ушбу фитрий сифат сизни инъом қилмаганга, мурувват кўрсатмаганга миннатдорчилик билдиришга, раҳмат айтишга ундамайди. Кимки сизга ҳадя ато этса, ўша инсонга раҳмат айтасиз, кимки сизга совға берса, ўша одамга миннатдорчилик изҳор қиласиз. Ҳадя берувчидан бошқасига ташаккур айтишингиз, совға берувчидан бошқасига раҳмат айтишингиз маъқул эмасдир. Шунингдек, ҳадя берувчи билан бирга ундан бошқасига шукр қилишингиз, совға берувчи билан бирга бошқа шахсга раҳмат айтишингиз ҳам ақлга тўғри келадиган иш эмасдир. Чунки бу инсондаги фитрий сифатга тескаридир, соғлом ақл бундай ишни эътироф этмайди.
Аллоҳ Субҳонаҳу ва Таоло инсонни шу сифат билан яратди. Шунинг учун бу сифат инсонда ақл ва унинг нафсига чуқур ўрнашиб олган. Аллоҳ Таоло яратувчи Холиқ экан, У бизларга йўқдан бор қилиш неъматини ато этиб, бизларга беҳисоб фазлу-карамлар кўрсатувчи экан ва бу борада бирортаси Унга шерик бўлмас экан, бизлардаги фитрий сифат бизни фақат Унгагина ташаккур ва ҳамду-сано айтишга, ҳамду-санода ҳам бирортасини Унга шерик қилмасликка ундайди ва биздан шуни талаб қилади. Ушбу маъно диннинг аслидир. Бутун шариатларни туширишдан асосий ғоя ҳам шудир. Демак, Аллоҳ фазлу-карам ато этувчи Холиқдир. Инсон эса, неъматларни ва фазлу-карамни қабул қилувчидир. Шундай экан, инсон ёлғиз Аллоҳгагина ҳамду-сано айтиши вожибдир. Ушбу маънони «Рум» сурасидаги Аллоҳнинг оятида учратиш мумкин:
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لاَ تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ
– “Бас (Эй Муҳаммад) ўзингизни доимо тўғри бўлган динда (Исломда) тутинг! Аллоҳ инсонларни яратган табиий хилқатни сақлангиз! Аллоҳнинг яратиши ўзгартирилмас. Энг тўғри дин мана шудир. Лекин кўп одамлар билмаслар”. (Рум:30)
Демак, энг тўғри дин – Аллоҳ инсонни уни устида яратган ўзгармас хилқатдир. У шукр айтиш, ҳамд айтишда ва ибодатда ёлғиз Аллоҳгагина юзланишдир. Бизлар «Ислом фитрат дини» деб айтамиз. Мана бу ояти карима фитрий диннинг аслини шундай шарҳлайдики, у ёлғиз Аллоҳга ибодат қилиш, яъни ҳеч кимни шерик қилмаган ҳолда Аллоҳни ибодат билан бир билишдир.
«Зориёт» сурасидаги ояти каримада ҳам худди шу маъно қайд этилади:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِي
– “Мен жин ва инсни фақат Ўзимга ибодат қилишлари учунгина яратдим”. (Зориёт:56)
Айнан шу маънонинг ўзини «Ла илаҳа иллаллоҳ» калимасида ҳам топамиз. Бунинг маъноси «Аллоҳдан ўзга маъбуд йўқ», демакдир.
Диннинг аслини шу маънода тушунганимиздан кейин ширкнинг нақадар қабиҳ эканини идрок қилишга қодир бўламиз. Чунки ширк фитратга қарши чиқиш, диннинг аслига қарама-қарши чиқишдир. Бу дегани фазлу-карам инъом этувчи Холиққа ҳамду-сано, мақтов билан юзланишга қўшимча, фазлу-карам инъом этувчи Зотдан бошқасига ҳам шукр ва ибодат билан юзланишдир. Кўпинча ширк неъмат ато этувчига шукр айтишни, фазлу-карам қилувчига ҳамд айтишни ва Холиққа ибодат қилишни умуман тарк этиб, фақат неъмат ато этувчидан бошқасига ташаккур айтишга, фазлу-карам ато этувчидан бошқасига ҳамд айтишга ва Холиқдан бошқасига ибодат қилишгача олиб боради.
Ҳизб ут-Таҳрирнинг Ўзбекистондаги медиа офиси
19.11.2019й
Халифалик давлатини тилларингизга жойлаган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин!
Ғарбнинг фисқ-фасод омили бўлмиш лойиҳаларини амалга оширишда Халқаро меҳнат ташкилотининг роли
Насроний ва кофирларни байрамлари билан табриклаш тўғрисидаги саволга жавоб
Республика президентлиги сайловлари ҳукми