Мирзиёев Америкадан “мистер Мирзиёев” бўлиб қайтдими?
Мирзиёев Америкадан “мистер Мирзиёев” бўлиб қайтдими?
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
23 сентябр куни Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёев АҚШ президенти Дональд Трамп билан учрашув ўтказди. Учрашув БМТ бош қароргоҳида, ташкилот Бош Ассамблеясининг 80-юбилей сессияси доирасида бўлиб ўтди. Айтиш мумкинки, Мирзиёевнинг БМТ сессиясидаги иштирокидан кўра, мазкур учрашув ва у билан боғлиқ ишлар кўпроқ эътиборни тортди. Гўё Мирзиёев сессия баҳона Америка билан алоқаларни янги даражага кўтариш мақсадида боргандек. Келинг, аввало (расмий матбуот хабарлари асосида) Ўзбекистон тарафининг Америкага қандай “совға-саломлар” билан борганига қисқа назар ташлайлик.
Мирзиёев Американинг 50 дан ортиқ йирик компания ва банклари раҳбарлари билан учрашув ва музокаралар ўтказди. Натижада фуқаро авиацияси, тоғ-кон саноати, муҳим минераллар, молия, инновациялар, кимё, энергетика ва бошқа устувор йўналишларда умумий қиймати 100 миллиард доллардан зиёд бўлган шартномалар ва истиқболли лойиҳалар портфели шакллантирилди. Дональд Трампга кўра, ушбу лойиҳа ва келишувлар мамлакатда ўн минглаб янги иш ўринлари яратилишига олиб келади. Эътиборга молик янгиликлардан бири шуки, муҳим минераллар борасида шартнома имзолангани ҳақида хабарлар чиқди. Бироқ унинг тафсилотлари эълон қилинмади. Қайд этиш жоизки, 100 миллиард долларлик келишувлар нафақат Ўзбекистон, балки бутун Марказий Осиё яқин тарихидаги энг йирик битим ҳисобланади. Ва бу битим Ўзбекистоннинг қарз, инвестиция ва ўзаро савдода қарамлиги кучли бўлган Хитой ёки Россия билан эмас, балки Америка билан тузилди. Албатта, бу келишувлар ўша кунни ўзида, биргина учрашувлар ортидан вужудга келгани йўқ. Балки қатор учрашувлар ва музокаралар жараёнида аввалдан режалаштирилган ва ўзаро келишилган ишлар натижасидир.
Энди Америка тарафидан Мирзиёевга кўрсатилган эътибор қандай бўлганига ҳам қисқача назар ташласак.
Асли Тошкентда туғилган, АҚШ президентининг Жанубий ва Марказий Осиё бўйича махсус вакили Сержио Гор шундай деди: “АҚШ Президенти сиз билан мулоқотдан катта мамнуният олди ва самимий саломларини етказади. Бугундан бошлаб сизда Оқ Уй идорасига исталган вақтда тўғридан-тўғри мурожаат қилиш имконияти мавжуд… Ўзаро манфаатларга оид барча масалалар ҳал этилади… Бугунги тадбирдан сўнг узоқ муддатли ҳамкорлигимиз янги босқичга чиқади”. Бу сўзлардан Америка Ўзбекистонга “эшикларни кенгроқ очганини” эълон қилиш мақсад қилинган. Шунингдек, Шавкат Мирзиёев АҚШнинг етакчи компаниялари раҳбарлари билан давра суҳбати ўтказаётган бир пайтда, тадбирга АҚШ давлат котиби Марко Рубионинг рафиқаси Жанетт Рубио кириб келди. Бу кутилмаган ташриф бўлгани учун унга алоҳида стул кўтариб киришди. Рубио хонимни Сержио Гор таништирди ва уни “ҳозирги Маъмуриятнинг яширин қуроли” деб таърифлади. Буни ҳам Америка тарафидан Мирзиёевга кўрсатилган эътиборни урғулаш учун қилинган ўзига хос дипломатик ҳаракат, дейиш мумкин.
Энди Мирзиёев ва Трамп ўртасида бўлиб ўтган мулоқотга келсак, иккиси ҳам бир-бирини мақтовга кўмгани алоҳида эътиборга моликдир. Трамп Мирзиёевни “жуда ҳурматли инсон” дея таърифлади, турли Америка маҳсулотларининг йирик харидини (105 млрд долларлик келишувлар ҳақида гап борди) амалга оширганидан хурсанд бўлганини яширмади. Албатта, Трампнинг бой капиталистларга хос бўлган манфаатпараст кимса эканлиги ҳисобга олинса, бу табиий ҳол. Шунингдек, Трамп “уларнинг пули кўп, уларда нефт ва пул мўл-кўл” деди-ю, бироқ қайси нефт ва қайси пулни назарда тутганига аниқлик киритмади. Афтидан, унинг Ўзбекистон ҳақида тузукроқ маълумоти ҳам йўққа ўхшайди.
Ўз навбатида, Мирзиёев мақтовда Трампдан ўзиб кетди. Хусусан, Трампнинг БМТ сессиясидаги узундан узоқ, тартибсиз ва ёлғон аралаш нутқини Мирзиёев “чуқур маъноли маъруза… бу шунчаки ақл бовар қилмас бўлди, сиз барча масалаларга аниқлик киритдингиз” дея мақтади. Яна шундай деди: “Озарбойжон ва Арманистон ўртасидаги можарога ечим топдингиз. Яна бир бор такрорлайман: сиз ҳаммадан кўра кўпроқ Нобел мукофотига муносибсиз”. Мулоқотни “Барибир мен сизни Ўзбекистонда кутаман. Биринчи ташриф бўлиши керак. Биринчи сафарда Самарқандга келаман, деб ваъда бергансиз. Сизни кутяпмиз. Илтимос, Самарқандга ташриф буюришингиз керак” деган сўзлар билан якунлади.
Шуларни кузатар эканмиз, мана энди асосий саволлардан бирига жавоб бериш вақти келди. Хўш, Америка сафаридан сўнг Ўзбекистон президенти аввалги Мирзиёевдан фарқли бўлган янгича арбобга айланадими? Яъни буёғига энди Мирзиёев кўпроқ Америкага садоқат кўрсатадиган, Марказий Осиёда унинг манфаатларини ҳимоя қиладиган сиёсий платформага ўтадими?
Албатта, ҳозир бундай дейиш қийин, чунки – гарчи катта қийинчиликларни бошидан кечираётган бўлса-да – Россия таъсиридан чиқиш битта ташрифнинг ўзи билан ҳал бўладиган иш эмас. Лекин бир нарсани аниқ айтиш мумкин: Мирзиёевда Америка билан яқинлашиш ва унинг қўллаб-қувватловига эришиш истаги ва интилиши анчайин кучайганлигини унинг ўзи очиқ намойиш қилди. Шубҳа йўқки, бу Американинг Ўзбекистонга нисбатан юргизаётган сиёсати ва қилаётган босимлари натижасидир.
Мулоҳазамиз якунида энг муҳим ва хавотирли савол ҳам ўртага чиқади. Бу ишларнинг Ўзбекистондаги мусулмон халқимиз ҳаётига қандай таъсири бўлади?! Аввалдан таъкидлаб келганимиздек, Америкадек кофир мустамлакачи давлат билан алоқаларнинг қуюқлашуви юртимиз ва халқимизга ҳеч бир жиҳатдан фойда келтирмайди. Аксинча, қарамлик, хорлик ва қолоқликни янада кучайтиради холос. Чунки Америка Ислом ва мусулмонларнинг биринчи рақамли душманидир. Унинг Муборак Фаластин заминини вайроналарга айлантираётган, аёллару болаларни аямай қирғин қилаётган лаънати яҳуд вужудини ҳар томонлама қўллаб келаётгани бунга энг ёрқин далилдир.
Энг ачинарлиси шуки, Мирзиёев ва унга ўхшаган мусулмон ҳукмдорлар Трамп олдида бош эгиб, унинг кўнглига йўл топиш ва рози қилиш учун терисидан чиққудек елиб югуришяпти, юртларимизга қадам ранжида қилишини илтимос қилишяпти, юрт бойликлари ва иқтисодий салоҳиятларини оёқлари остига қурбонлик каби ташлашяпти. Буни очиқ айтиш ва кўрсатишдан уялмай ҳам қўйишди. Мақсад эса, ўз ҳокимиятларини мустаҳкамлаш ва унинг умрини узайтириш холос, халқ тақдири нима бўлади, унинг туб манфаатлари таъминланадими – бу масалалар уларни қизиқтирмайди.
Ҳолбуки, аввалда Ислом Уммати раҳбарлари – Халифалар кофир подшоҳларга “Рум кўппаги Никифорга”, “Жавобимни эшитмайсан, балки кўзинг билан кўрасан” дея муомала қилишган. Зеро, Ислом душманларига мана шундай муомала қилинади, уларга бош эгилмайди, ялтоқланилмайди. Мана шунда Аллоҳ таоло ўша етакчиларга ўзи кутмаган тарафдан нусрат-ёрдамини беради ва азизликка кўтаради. Шунинг учун ҳам куч-қудрат ва азизлик кофирлар остонасидан изланмайди, балки Аллоҳга холислик билан итоат қилиш ҳамда Унгагина суяниш ва таваккул қилиш ортидан келади!
الَّذِينَ يَتَّخِذُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ ۚ أَيَبْتَغُونَ عِندَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا
– “Улар мўминларни қўйиб кофирларни дўст тутадилар. Улар ўша кофирлар олдидан куч-қудрат излайдиларми?! (Овора бўладилар!) Зеро, бор куч-қудрат Аллоҳникидир”. (Нисо:139)
Форуқ
02.10.2025й
